چکیده:
سراجالدین علی خان آرزو یکی از نوابغ تاریخ ادبیات فارسی در زمینههای نقد ادبی، سبکشناسی، تذکرهنویسی، شرحنویسی و
فرهنگنویسی به شمار میرود؛ ولی علیرغم ارزشهای فراوانی که دیدگاهها و آثار آرزو دارد، تاکنون چنانکه باید و شاید، به زندگی و
بررسی آثار او پرداخته نشده است. ما در این مقاله ضمن معرفی سراجالدین علی خان آرزو و بررسی ویژگیهای فردی وی، به معرفی آثار
او نیز پرداختهایم. اگر چه در قالب یک مقاله نمیتوان به صورت جامع، به این موارد پرداخت، ولی میتوان آن را مقدمهای برای یک
تحقیق مفصل و اساسی در مورد آرزو و آثارش دانست.
خلاصه ماشینی:
"همچنین نقدی نیز بر اشعار حاکم لاهوری صاحب تذکره مردم دیده در حاشیه دیوان او نوشته است، که این دو نقد بیشتر از سایر آثار انتقادی آرزو مورد توجه قرار گرفته و جوابهای در نقد انتقادهای آرزو نوشته شده است.
خود آرزو در مقدمه کتاب مینویسد: میگوید فقیر سراجالدین علی آرزو تخلص که یکی از فصحاء هندوستان کتابی در فن لغت تألیف نموده، مسمی به غرایب اللغات و لغات هندی که فارسی یا عربی یا ترکی آن زبانزد اهل دیار کمتر بود، در او معانی آن مرقوم فرموده چون اکثر در بیان معانی الفاظ تساهل و سقمی به نظر دید، لهذا نسخه [ای] در این...
این کتاب در سال 1401 قمری (= 1360 شمسی) با تصحیح دکتر سید محمد اکرم و از طریق انتشارات دانشگاه پنجاب لاهور چاپ و منتشر شده است.
64 این کتاب نیز با تصحیح سید محمد اکرم و توسط انتشارات مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، راول پندی در سال 1352 شمسی چاپ و منتشر شده است.
سراج منیر به همراه کارنامه و به صورت یکجا توسط انتشارات مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، اسلام آباد و با تصحیح دکتر محمد اکرم در سال 1397 هجری قمری چاپ و منتشر شده است.
ک: آرزو، مجمع النفایس، ج 1، ص 359 ـ 360؛ همچنین بنگرید به: بهادر حسینی، سید علیحسن خان، صبح گلشن، ص 120؛ لازم به توضیح است که نویسنده کتاب تذکرهنویسی در هند و پاکستان از صحت انتساب تذکره اخیر به سید علی حسن خان تردید کرده و گفته است به دلیل دوازده ساله بودن نویسنده در زمان نوشته شدن این کتاب، صحت این انتساب قدری بعید است."