چکیده:
بررسی قرآن و روایات اسلامی نشان میدهد اسلام همواره به محیط زیست به مثابه ظرف حیات و تکامل انسان اهمیت میداده است.بسیاری از قوانین اسلام بر همین مبنا پایهریزی شده است.اسلام برای مسؤولیت انسان در برابر محیط زیست اهمیت قائل شده و طبیعت را امانت خداوند در دست انسان میداند.به همین علت برای طبیعت حقوقی در نظر گرفته و انسان را مکلف به ادای آن حقوق میکند.در فقه اسلامی انسان با این حقوق،از جمله حقوق حیوانات و دیگر موارد طبیعی آشنا میگردد.
خلاصه ماشینی:
"اگرچه از نظر قرآن،طبیعت سخره بشر قرار گرفته است،ولی این بدان معنا نیست که بشر،بدون هیچ قید و شرطی،در تباه کردن آن آزاد باشد؛بلکه انسان،باید در محدودهء قیود و شرایط قوانین الهی عمل کند و با توجه به اینکه او خلیفهء خداوند است و قدرتی که از ناحیه خداوند به وی اعطا شده صرفا برای زندگی موقت در زمین و نهایتا بازگشت به سوی او است،به بهرهبرداری از طبیعت بپردازد.
نظریه امام خمینی درباره انفال چنین است:«از مجموع روایات انفال چنین به دست میآید که اموال امام را میتوان در یک عنوان کلی جای داده و آن را بر مصداقهای گوناگونی تطبیق داد؛چه مالک در همه آنها یکی است و آن عبارت است از اینکه همه اموال بدون مالک-خواه زمین باشد و خواه غیر زمین-در اختیار والی و رهبری جامعه اسلامی قرار دارد و او باید آنها را در مصلحت مسلمانان به مصرف رساند و این روش میان دولتهای دیگر نیز رواج دارد.
این قواعد کلی در فقه و حقوق اسلامی،عبارتاند از قاعده«تقدیم اهم بر مهم»قاعده«مصلحت عمومی»قاعده«لزوم حفظ نظام جامعه»قاعده«لا ضرر»قاعده«عدالت»و«اختیارات حاکم اسلامی»همچنین مفتوح بودن باب اجتهاد نیز،این امکان را به فقه و فقیهان میدهد تا در هر زمانی،متناسب با موضوعهای جدید،حکم شرعی را استنباط کنند و در همین رابطه،آلوده کردن محیط زیست نیز چنانچه موجب بیماری افراد شود یا نظم و مصلحت عمومی را بر هم زند و یا به هر نحوی بر آنها ضرر وارد سازد،مطابق این قواعد و اصول حرام است و حکومت اسلامی که عهدهدار جلوگیری از رواج و اشاعه بیماریها و تأمین سلامت جامعه است، رفتار و اعمال افراد را به نحوی تحت ضبط درمیآورد که کسی اجازه نیابد کیفیت محیط را به تباهی بکشد."