چکیده:
تحلیل شرایط محیطی نظام توسعهء علم و فنآوری در کشور، به تفکیک محیط بین المللی،منطقهای و اجتماعی(داخلی)، بخشی از فرایند سیاستگذاری علم و فنآوری را تشکیل میدهد که در طرح سیاستگذاری کلان علم و فنآوری برای کشور به آن توجه شده است(غفرانی،1378).در این نوشتار که برگرفته از گفتار هشتم گزارش اصلی طرح مذکور است، شرایط جغرافیایی-سیاسی،اقتصادی و فرهنگی منطقه،به ویژه موقعیت راهبردی ایران در منطقه،بررسی و نتیجهگیری شده است.تحلیل دقیق و مستمر تحولات،فرصتها و چالشهای منطقهای ،همچنان که در سیاست خارجی و سیاستهای اقتصادی کشور نقش اساسی دارد،در هر نوع سیاستگذاری علم و فنآوری نیز نقش کانونی مییابد.وجود تعلقات مشترک فرهنگی-عقیدتی،سیطرهء زبان فارسی و وجود ذخایر عظیم انرژی در منطقه،ضمن اینکه رسالتهای فراملی(منطقهای) مهمی را بر عهدهء نظام آموزش عالی،پژوهش و فنآوری در کشور قرار میدهد،بر اولویتهای تحقیق و توسعه نیز به طور اساسی تأثیر میگذارد.
خلاصه ماشینی:
"برخی ویژگیهای فرهنگی،سیاسی و اقتصادی منطقه عبارتند از:(عفرانی،1376): *وجود منابع مهم انرژی در منطقه و وابستگی جهانی به آنها، *وقوع تحولات سیاسی گسترده در کشورهای همجوار، شوروی سابق و آسیای میانه و ایجاد انتظارات و فرصتهای جدید برای ایران، *وجود تعلقات و مشترکات فرهنگی-عقیدتی بسیار در کشورهای همجوار و منطقه،به مثابه تسهیلکنندهء ارتباطات علمی فرهنگی،سیاسی و اقتصادی، *چیرگی زبان فارسی در بسیاری از کشورهای همجوار و منطقه و پیدا شدن زمینههای گسترش و نفوذ بیشتر زبان و ادب فارسی در منطقه به مثابه یک حامل فرهنگی قدرتمند، *وجود امکانات بالقوه و فراوان علمی،تحقیقاتی و فنآوری در منطقه و امکان استفادهء متقابل از منابع و تجربیات، پس از گذشت پنجاه سال از جنگ جهانی دوم، ایسمهای مختلفی که دوری یا نزدیکی کشورهای منطقه خاورمیانه را تعیین میکردند، بهشدت کماهمیت شدهاند و دولتها بهرغم تفاوتهای جدی با یکدیگر، تمایلی جدید برای همکاری،هماهنگی و حتی ائتلاف پیدا کردهاند.
-افزایش تولید مشتقات نفت و گاز و همچنین تخصصی شدن در همهء فعالیتهای مرتبط با انرژی شامل:اکتشاف، حفاری،استخراج،حملونقل انرژی و تولید انرژیهای جدید (همان)، -توسعهء تحقیقات و فنآوریهای حفاظت محیط زیست و توجه به توسعهء پایدار منطقه(به ویژه در خلیج فارس و بحر خزر)، -گسترش کاربرد منطقی انرژی در بخشهای اقتصادی اجتماعی،طراحی و توسعهء فنآوریهای صرفهجویی انرژی و تحقیقات در زمینهء مدیریت انرژی، -رعایت مسائل زیستمحیطی در شهرهای بزرگ،سالمسازی محیط زیست،طراحی و توسعهء فنآوریهای پاک انرژی، -تأثیرات متقابل بازارهای انرژی و کالا از یکسو و سرمایه و کار از سوی دیگر،ارزیابی تحولات در نظام اقتصادی و ارزیابی تأثیرات تحولات بازار جهانی و منطقهای(برنامهء ملی تحقیقات و..."