چکیده:
این مقاله روند توسعهی شهری و آثار زیستمحیطی آن را در استانهای شمالی کشور یعنی گیلان،مازندران و گلستان بررسی میکندباشد.بهعنوان منطقهی مشخص جغرافیایی،استانهای شمالی در ایران منطقهای غنی از لحاظ منابع طبیعی و متراکم از نظر جمعیت و فعالیتهای اقتصادی هستند.این سه استان در شمال ایران به لحاظ وسعت تنها 3/7 درصد از سطح کشور را میپوشانند ولی دربرگیرندهی 01/4 درصد جمعیت و 21 درصد تعداد شهرهای مملکت میباشند که سه برابر از میانگین تراکم جمعیت و نقاط شهری کشور متراکمترند.با 756 کیلومتر خط ساحلی و آبوهوای مناسب در بخش اعظم سال،مخصوصا در فصل تابستان این منطقه مهمترین ناحیه برای فعالیتهای توریستی در ایران محسوب میشود.هدف این مقاله آن است که روند توسعهی شهری و تغییرات جمعیت را در این بخش از کشور طی 54 سال گذشته بررسی نموده،آثار عمدهی زیستمحیطی آن را در منطقه تجزیه و تحلیل کند.نتایج این تحقیق نشان میدهد که آثار عمدهی زیستمحیطی توسعهی شهری در این استانها شامل این موارد است:1)آلودگی آب به دلیل فقدان سیستم مناسب دفع فاضلابهای خانگی،صنعتی و کشاورزی و هدایت مستقیم آنها به رودخانهها؛این امر سبب آلودگی رودها و تالاب از جمله تالاب با اهمیت بینالمللی انزلی و تخریب دیگر نواحی طبیعی تولید مثل ماهی و آبزیان میشود؛2)آلودگی خاک به دلیل دفع نامناسب زبالههای شهری در بیرون شهرها و کنار جادههای منتهی به آنها؛3)تخریب جنگل و اشغال زمینهای کشاورزی با توسعهی بیرویهی شهری.در ادامه توصیههایی برای کاهش آلودگیها و کنترل آثار زیستمحیطی توسعهی شهری و حفاظت از محیطزیست در معرض خطر این منطقه ارایه میشود.
خلاصه ماشینی:
"این مقاله روند توسعهی شهری و آثار زیستمحیطی آن را در استانهای شمالی
بهعنوان منطقهی مشخص جغرافیایی، استانهای شمالی در ایران منطقهای غنی از لحاظ منابع طبیعی و متراکم از نظر جمعیت و
دو مجموعهی آبی بسیار مهم از بین آنها یکی تالاب یا مرداب انزلی در غرب این منطقه و
استانهای شمالی کشور با افزایش قابلملاحظه جمعیت شهری در دهههای گذشته
کشور در طول در این دوره 2/9 درصد بوده است(نمودار شماره 1 و جدول شماره 1).
جدول شمارهی 1)جمعیت شهری و نرخ رشد آن در استانهای ساحلی دریای خزر از 5331 تا 0831
در سال 5331،52/2 درصد از جمعیت شهری در این منطقه در شهرهای بالای 000001 نفر
ساحل دریا زندگی میکنند و 51 درصد جمعیت شهری در فاصلهی بین 02 تا 05 کیلومتری از
جدول شمارهی 4)تفاوت تراکم جمعیت شهری در استانهای شمالی کشور
(به تصویر صفحه مراجعه شود) براساس جدول شمارهی 4 تراکم جمعیت شهری در استان گیلان در حدود سه برابر
تراکم جمعیت شهری در استان گلستان است.
3)توزیع جمعیت و فعالیتهای صنعتی در سطح منطقه متفاوت است بهگونهای که با
جدول شمارهی 5)توزیع واحدهای صنعتی در استانهای ساحل دریای خزر براساس آمار
اما در سطح محلی طی چهار دههی گذشته به دلیل رشد سریع جمعیت به خصوص افزایش قابلملاحظه در جمعیت شهری در بخش شمالی ایران،برخی مشکلات زیستمحیطی به
شده است( seager,1995 )این قضیه در جنوب دریای خزر نیز به یک مشکل زیست
مقیاس کلان کاهش فاصله زندگی بین مناطق شهری و روستایی و بالا بردن سطح آگاهی مردم در مورد عواقب تخریب محیط زیست اهمیت بسیار اساسی دارد."