چکیده:
در دامنههای شمالی قوشهداغ و از مشگینشهر تا اهر،در کنار وجود بستر مساعد از نظر عوامل طبیعی نظیر نوع خاک،عوامل توپوگرافی،عوامل اقلیمی،دستکاری انسان در شیبهای طبیعی،بدون توجه به حساسیت مکانیسمهای طبیعی در چنین مکانهایی و همچنین حساسیت خاک نسبت به وقوع انواع فرسایش،میزان تلف شدن خاک را تشدید نموده است. در دهههای اخیر،تشدید کشت دیم در جهت شیب،جادهسازی در کمرکش کوهها، چرای مفرط دامها و وقوع آتشسوزیها در دامنهها توسط چوپانان محلی و کوچنشینان،به نتایج زیانبار ناشی از فرسایش خاک در سطوح شیبدار منطقه اضافه نموده و فرسایش خاک را به حد بحرانی رسانیده است.تجربیات حاصل از مطالعات میدانی و دادههای جمعآوری شدهی مربوط به نقش عوامل مؤثر در وقوع پدیدههایی مانند لغزش،گسیختگیها و تشکیل خندقهای متعدد در پای آبراهههای ایجادشده در سطوح شیبدار،کنار جادهها و پای مزارع، نشاندهندهی تسریع تخریب تودهای و تشدید فرسایش خندقی و پسروی سریع خندقها به طرف دامنهها و همچنین فعال شدن حرکات تودهای در کنار تاسیسات انسانی،بویژه جادهها است.مواد حاصل از چنین فرسایشی تسریع و درنهایت از طریق شبکههای زهکشی به بخشهای هموار و بسترهای بزرگ سیلابی منتقل شده،به صورت آبرفتهایی که ضخامت آنها گاه به چندین متر میرسد،انباشته میشوند.گاه در اثر وقوع سیلابهای ناشی از رگبارها،جادههای اصلی منطقه نیز در زیر رسوبات ضخیم حاصل از فرسایش،بویژه مواد حاصل از فرسایش خندقی قرار میگیرند.
خلاصه ماشینی:
"نشاندهندهی تسریع تخریب تودهای و تشدید فرسایش خندقی و پسروی سریع خندقها به
طرف دامنهها و همچنین فعال شدن حرکات تودهای در کنار تاسیسات انسانی،بویژه جادهها
تشکیل و توسعهی آنها و همچنین بررسی عوامل تسریعکننده پسروی رأس خندقها در
جهت پسروی رأس خندقها در سطوح شیبدار به طرف زمینهای کشت شده است.
(مانند وقوع لغزش،ریزش و تشکیل خندق)در سطوح و پای دامنهها شده است.
علی رغم گسترش سریع خندقهای منطقه و افزایش تعدد آنها(شکل 2)،تاکنون
(به تصویر صفحه مراجعه شود) ساختار زمینشناسی منطقه طوری است که امکان تشکیل سفرههای زیرزمینی ممتد
ردیفی،موجب جاری شدن آب باران در جهت شیب شده،به تدریج آبراهههای کوچک و متعددی در سطوح و پای دامنهها تشکیل میدهد.
است(در این شرایط احتمال تشکیل و توسعهی خندقها به شدت افزایش مییابد).
سطوح دامنهها به صورت ردیفی،که ردیف آنها در جهت شیب است،صورت میگیرد(شکل
ازآنجاکه کشت این محصولات در سطوح دامنهها بهطور دیم انجام میگیرد،زمان
افزایش قدرت سایشی آنها،موجب میشود که فرسایش در سطوح دامنهها در شدیدترین
حالت ممکن انجام گیرد و به دنبال آن،احتمال تشکیل خندقها در منطقه افزایش یابد(شکل
پرشیب دامنهها توسط جادهها و در نتیجه افزایش توان جریانات سطحی(بهطور غیر
گسیختگی در سطوح دامنهها و درنهایت به ایجاد خندقها در کنار جادهها دامن میزند.
در بخشهایی از منطقه که چنین جادههایی بر روی سازندهای غیر مستحکم احداث شدهاند،میزان رسوب واردشده به رودخانهها از سطوح بالا و کناره جادهها
اغلب خندقهای فعال منطقه بر روی مواد سطحی غیرمستحکم توسعه مییابند.
جادهها،خندقهایی را تشکیل دهند که جهت توسعهی آنها همواره به طرف دامنهها است."