چکیده:
وقوع گسیختگی هادردامنه های منطقه که به اشکال گوناگون و توسط عوامل مختلف صورت می گیرد، علاوه بر وارد آوردن صدمات جانی و خسارات مالی مستقیم، موجب افزایش میزان رسوبات وارده به رواناب های سطحی می گردد. با این استدلال که این گسیختگی ها به طورمستقیم و یا غیر مستقیم با ویژگی های مورفولوژیکی حوضه ها در ارتباط هستند، در مقاله ی حاضر میزان رسوبات حاصل از گسیختگی دامنه ها در رابطه با این ویژگی ها، با استفاده از روش های تجربی و با دخیل دادن پارامترهای مختلف، نظیر وسعت حوضه ها و انحنای دامنه ها، محاسبه و تحلیل شده اند و با استفاده از نتایج حاصل، بخش های حساس نسبت به گسیختگی که مواد دامنه ای بیشتری را در اختیار آب های جاری قرار می دهند، ممیزی گردیده اند. نتایج حاصل از تحلیل های صورت گرفته نشان می دهد که بخش های مختلف منطقه از نظر استعداد گسیختگی یکسان نبوده، بلکه از این نظر بخش های مرکزی و جنوب شرقی منطقه، کاملا متفاوت از یکدیگرند. بخش های متعارض منطقه و دامنه های متشکل از آبرفت های قدیمی تحکیم نیافته و با حساسیت زیاد نسبت به فرسایش آبی، از بخش های مستعد به گسیختگی محسوب می شوند و سالانه مقدار متنابهی از مواد دامنه ای وخاک از سطوح شیب دار منطقه را در اختیار آب های سطحی قرار می دهند.
خلاصه ماشینی:
با توجه به تداوم فعالیت فرایندهای فرسایشی درطول سال و با عنایت به مقدار زیاد رسوبات وارده به رودخانه ها در نواحی کوهستانی و همچنین شدت گرفتن میزان گسیختگی های دامنه ای در دهه های اخیر در اثر مدیریت غیر اصولی شیب های طبیعی، به نظر می رسد که باید نحوه ی فعالیت چنین فرآیندهایی دقیقا مورد مطالعه و آمادگی مناطق -گسیختگی ها که به صورت جداشدن توده ای از مواد از بستر اصلی، در کناره ی دره ها و پای دامنه ها بر اثر تحریک و دخالت عوامل مختلف صورت می گیرد، در متون ژئومورفولوژیکی، جزو فرسایش کناره ای در نظر گرفته می شوند (Failures).
معمولا نقش گسیختگی ها در انتقال مواد از سطوح شیب دار مناطق کوهستانی، علی رغم مقدار زیاد رسوباتی که در اختیار آب های سطحی قرار می دهند، در بررسی رسوب زایی حوضه ها مورد توجه قرار نمی گیرد و نقش و سهم آنها در افزایش میزان رسوبات رواناب های سطحی و هدر رفتن مقدار زیادی از خاک دامنه ها جدی گرفته نمی شود و مقدار رسوبات وارده به رودخانه ها از این طریق، در محاسبات وارد نمی گردد.
درمنطقه ی مورد مطالعه به عنوان یک منطقه ی کوهستانی نیمه خشک، با توجه به میزان رسوبات انباشته شده در بستر سیلابی رودخانه ها، بعد از وقوع رگبارها و سیلاب ها، همه ساله بخشی از خاک های زراعی بر اثر وقوع گسیختگی ها، در اختیار آب های جاری قرار می گیرند و یا سطوح کشت ها در داخل دشت های سیلابی در زیر این مواد رها شده از بخش های بالا دست حوضه ها، مدفون می گردند.