چکیده:
تغییرات شدید نرخ آب بر اثر بروز خشکسالیهای دهه اخیر در آبادیهای شمالغرب شهرستان مشهد، اثرات وسیعی بر فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی جوامع روستایی داشته است. تغییرات آب بها بویژه در مورد آب قنوات نواحی روستایی چشمگیرتر بوده است. کمبود شدید منابع آب در بسیاری از آبادیهای دهستان شاندیز موجب کاهش سطح زیر کشت، افت راندمان محصولات و تلفات دامی زیادی شده است.دهستان شاندیز با بیش از 330 کیلومترمربع وسعت به عنوان یک منطقه ییلاقی در پایکوههای بینالود واقع شده که بعد از خشکسالی با تغییرات شدیدی در افزایش نرخ آببهاء مواجه بوده است. بیش از 50% چشمهها خشک شده و در نتیجه کاهش دبی قنوات و چاهها موجب افزایش نرخ خرید و فروش و اجاره آب بویژه در روستاهای تیپ پایکوهی و دشت شده است. نتایج این مطالعه آشکار ساخت که میانگین حقالاجاره یک ساعت آب قنات در سال برای آبادیهای دهستان شاندیز از 90 هزار تومان در سال 1375 (اوایل خشکسالی) به 525 هزار تومان در سال 1385 افزایش یافته است. چنین روند فزایندهای در مورد آب بها در طول پنجاه سال اخیر در آبادیهای این منطقه بیسابقه بوده است.
خلاصه ماشینی:
"جدول (8) تغییرات نرخ خرید و فروش یک ساعت آب قنات به صورت ملکی در آبادی های نمونه طی دهه خشکسالی (به هزار تومان) آبادی 1375 1379 1381 1384 1385 تغییرات دهه 85 – 1375 ابرده علیا 600 1100 1600 2200 2500 1900+ چاه خاصه 650 1200 1800 3500 4200 3550+ حصار سرخ 660 1250 2000 2600 3000 2340+ سر آسیاب 630 1300 2000 2500 3100 2470+ گراخک 470 1500 1850 2200 2700 2230+ ویرانی 500 1300 2000 3700 4300 3800+ شاندیز 450 1000 1800 2500 3000 2550+ دهستان 565 1240 1850 2740 3260 2695+ نتیجه گیری آثار خشکسالیها بویژه در بخش کشاورزی و تامین آب مورد نیاز فعالیتهای زراعی به دلیل پیامدهای اقتصادی آن اهمیت زیادی دارد (چائوهان و همکاران، 2001، ص63)."