چکیده:
مطالعه ژئومرفولوژی آبخیزها و تجزیه و تحلیل دادههای آن و مورفومتری شبکه زهکشی حوضه دارای اهمیت زیادی میباشد،در حقیقت ژئومرفولوژی ارتباط نزدیکی با وضعیت آبهای سطحی و زیرزمینی دارد.همچنین بررسی و طبقهبندی عوارض زمین اغلب به طور کامل برای ارزیابی شرایط محیط مورد نیاز است و بررسیهای ژئومرفولوژی اساس کار را تشکیل میدهند.در این مقاله ابتدا به بررسی سنگشناسی،ویژگیهای فیزیکی حوضه و همچنین وضعیت کاربری اراضی حوضه آبخیز شوردره پرداخته شده و با مطالعه ژئومرفولوژی کمی،آبراههها به روشهای مختلفی همچون هورتن،استراهلر،شیدگر و شرو رتبهبندی گردید.سپس کمیتهای مورفولوژی حوضه محاسبه گردیده و نتایج آن استخراج شد.در نهایت روابط رتبه-تعداد شاخههای رود، رتبه-مساحت حوضه و رتبه-شیب مشخص گردید.نتایج این تحقیق نشان میدهد که در طبقهبندی هورتن به دلیل اینکه اساس این تقسیمبندی بر طول آبراههها تاکید داشته و از مقیاس صحیحی جهت مقایسه آبراههها برخوردار نیست،به عنوان یک سیستم طبقهبندی کلی و اصولی نمیتوان از آن استفاده نمود،در سیستمهای رتبهبندی شیدگر و شرو هر رابط خارجی نیازمند وجود یک رابط داخلی است،بنابراین اندازه حوضه مستقیما وابسته به تعداد آبراهههای رتبه اول یا دوم میباشد.اما در سیستم طبقهبندی استراهلر با وجود اینکه فواصل میان رتبهها در بین رتبههای متفاوت مشخص نیست اما نتایج مطالعات ژئومرفولوژیکی نشان میدهد که این سیستم رتبهبندی کارآئی بالاتری دارد.
خلاصه ماشینی:
"نتایج این تحقیق نشان میدهد که در طبقهبندی هورتن به دلیل اینکه اساس این تقسیمبندی بر طول آبراههها تاکید داشته و از مقیاس صحیحی جهت مقایسه آبراههها برخوردار نیست،به عنوان یک سیستم طبقهبندی کلی و اصولی نمیتوان از آن استفاده نمود،در سیستمهای رتبهبندی شیدگر و شرو هر رابط خارجی نیازمند وجود یک رابط داخلی است،بنابراین اندازه حوضه مستقیما وابسته به تعداد آبراهههای رتبه اول یا دوم میباشد.
هورتون(5491)تحت عنوان قانون تعداد آبراههها بیان داشت که تعداد آبراهههای رتبههای متوالی یک حوضه آبخیز تشکیل یک تصاعد هندسی نزولی را میدهد که از رابطه زیر محاسبه میشود: (به تصویر صفحه مراجعه شود) که Nu تعداد آبراهههای رتبه K,u رتبه حوضه آبخیز، Rb نسبت انشعاب کل حوضه میباشد.
تفسیر نمودار رابطه رتبه و شیب آبراهه با توجه به شکل حوضه آبخیز شوردره که از 5 رتبه تشکیل شده،نمودار نشان میدهد که تقریبا رابطه بین شیب آبراهه از نظم تقریبا مناسبی برخوردار بوده که دلیل آن را میتوان به ساختار سنگشناسی همگن حوضه آبخیز شوردره مربوط دانست که عمدتا از رسوبات لسی تشکیل شده است و فقط در رتبه 5 این انحراف بصورت فاحش مشاهده میشود که دلیل آن نیز تغییر سنگشناسی و به احتمال زیاد وجود گسل در این ناحیه میباشد.
با توجه به نتایج بدست آمده و مقایسه سیستمهای مختلف رتبهبندی آبراههها در حوضه آبخیز شوردره میتوان به این نتیجه رسید که:در طبقهبندی هورتن"رتبه حوضه آبخیز"برابر با رتبه رودخانه اصلی حوضه میباشد،بدلیل اینکه اساس این تقسیمبندی بر طول آبراههها تاکید داشته و از مقیاس صحیحی جهت مقایسه آبراههها برخوردار نیست،به عنوان یک سیستم طبقهبندی کلی و اصولی نمیتوان از آن استفاده نمود."