چکیده:
آریاییان در مهاجرت بزرگشان از موطن اولیه،با خود عقاید و افکاری به ارمغان آوردند که با عقاید اقوام ساکن در ایران درآمیخت.آنان در ابتدا عناصر طبیعی را میپرستیدند و خدایان گوناگونی داشتند.چون زردشت در ایران پا به عرصهء هستی گذاشت و دینی نو که به نیروهای دوگانه خیر و شر بود بنیاننهاد تمامی افکار و عقاید گذشته را رد کرد و اگر هم چیزی از آن را در انجمن گاهانی خود پذیرفت،بس ناچیز بود. یکی از خدایان باستانی ایرانمهر یا میترا،ایزد پیمان است.این ایزد یکی از مهمترین و با نفوذترین ایزدان است.بعدها به علت مقاومت زیاد برخی از باورها و اندیشههای پیشین،زردتشتیان مجبور شدند برخی از عناصر ادیان گذشته را بپذیرند.مهریشت یکی از مهمترین و قدیمیترین قسمتهای این بخش از اوستاست که به ستایش مهر اختصاص دارد.
خلاصه ماشینی:
"اینها همه نشاندهندهء آن است که سیمرغ موجودی است مقدس و باحرمت و با نیروی ایزدی در یک آئین ابتدایی و طبیعی31" اسفندیار جون رستم و رخش را پس از آن همه زخم و جراحت،دوباره صحیح و سالم در میدان کارزار حاضر میبیند به برادرش پشوتن،ارتباط این خاندان را با مهر یا خورشید یادآور میشود: شنیدم که دستان جادوپرست بهنگام یا زد بخورشید دست در بند یازدهم مهر یشت،به این کارکرد مهر اشاره شده است: کسی را که جنگجویان در بالای پشت اسب بدو و نماز برند و برای قوت و مرکب و صحت بدن خویشتن استغاثه کنند تا آنکه دشمنان را از دور بتواند شناخت و هماوردان را بتواند بازداشت تا به دشمنان کینهجوی بداندیش بتواند غلبه نمود51.
در این میان بخصوص تشخیص بنداری که قدیمیترین مفسر و مترجم شاهنامه است اعتبار خاصی دارد،موهل هم از این جهت شریک اشتباه نشده است که تحت تأثیر فرهنگنویسان قرار نگرفته،و استنباط روشن و مستقیم خود را به کار برده است»71چون گز در آب رز پرورده کار خود را میکند و نظر کردهء زرتشت را بر خاک میافکند و چون گز بر چشمان اسفندیار فرود میآید:"فره"از او جدا میشود: بزد تیر بر چشم اسفندیار سیه شد جهان پیش آن نامدار خم آورد بالان سر و سهی از و دور شد دانش و فرهی81 به این نکته نیز در بند 72 مهر یشت اشاره شده است:"کسی که مملکت دشمن را از(راه) راست محروم سازد فره را از آن برگیرد پیروزی را دور نماید کسی که از پی آن(دشمنان)بیقوه مدافعه تاخته دههزار ضربت فرود آورد(آن مهری)که دههزار دیدبان دارد توانا و از همهچیز آگاه و فریفته نشدنی است"91 موضوع جالبی که در حاضر شدن سیمرغ برای کمک به خاندان زال به چشم میخورد مراسمی است که زال انجام میدهد."