چکیده:
دراین پژوهش از منظر نشانهشناختی،و بر مبنای مکتب پساساختگرایی،بر شعر نگریسته شده است.در نگاه اول باید نظام قراردادی نشانههای زبان را از نظام نشانهشناسی ادبیات متمایز کرد.در گفتمان شعری دلالتها انگیختهاند و مدلول امری پیش داده و قطعیت یافته نیست،بلکه شناخت و رمزگشایی آنها بر اساس مبانی ادبی و بافت موقعیتی انجام میشود.از آنجا که متن شعر خلاق و پویاست دالها به مدلول خاصی ارجاع ندارند و همواره به سمت رسیدن به معنا در حرکتاند،و لذا دستیابی به معنی به تعویق میافتد.نشانهها درون بافت شعر و در روابط بینانشانهای و بینامتنی با فرامتنها و پیشامتنها ارتباط مییابند تا فضای گستردهتر گفتمان شعر را بسازند. گفتمان شعر حاصل متنها و روابط بین آنهاست.و«سیلان نشانهها»یکی از عوامل هنجارگریزی معنایی است. در شعر معانی واژگانی و اولیه جای خود را به معانی ثانویه میدهند.صور خیال،از جمله استعاره و مجاز به مثابه نشانهها و هنجارگریزی معنایی دوسویه و تعاملی است.در رمزگشایی نشانهها نباید رمزگان فرهنگی را از نظر دور داشت.در هرجامعهای گفتمانهای بسیاری همچون گفتمان هنری،ادبی،سیاسی و غیره وجود دارد که از مجموع آنها نظام بزرگتری به نام«فرهنگ»ساخته میشود.
خلاصه ماشینی:
"کلیدواژهها:نشانهشناسی ادبیات،گفتمانشعری،سیلان نشانهها،هنجارگریزی معنایی،استعاره و مجاز، فرهنگ مقدمه در این پژوهش،به تحلیل و بررسی تمایز نظام نشانهای زبان از نظام نشانهای ادبیات،بازبینی مفهوم شعر،رابطهی هنجارگریزی معنایی و سیلان نشانهها،کارکرد استعاری زبان،ماهیت نشانههای شعری،نقش فرهنگ و اسطورهها در تحلیل گفتمان شعری1میپردازیم،و بررسیهایمان را در شعر نو معاصر به محک آزمون میگذاریم.
خلاق دیدگاه سنتگرایان،شعر قالب از پیش تعیین شده،مشخص و دارای حد و مرزی نیست که شاعر هرگاه زبانش از زبان روزمره و عادی فاصله گرفت باید ضرورتا آن زبان را درون قالب شعر بریزد تا نقش و شکل خاصی به خود بگیرد،بلکه شعر گفتمانی است باز که ابتدا و انتها ندارد.
مطلب قابل تأمل دیگر آن است که هنجارگریزیهای دیگری که لیچ آنها را مطرح کرده بود با هنجارگریزی معنایی پیوند درونی دارند و کاربرد هریک در گام نخست بر معنا تأثیر دارد و تعابیر و تفسیرهای گوناگونی در پی خواهد داشت.
هرچند هنجارگریزی آوایی بر برونهی زبان اعمال میشود و عامل ایجاد نظم است اما به طور غیر مستقیم در معنای متن شعر نیز تأثیر میگذارد.
تأثیر و نقش فرهنگ در تحلیل گفتمان شعر تا حدی است که تغییر الگوها و نظامهای فرهنگی یک جامعه،بار معنایی نشانههای آن را نیز دگرگون میسازد.
بحث دربارهی هنجارگریزی معنایی در گفتمان شعر ما را به این نتایج رسانید که مهمترین پیامد و تأثیر سیلان نشانهها هنجارگریزی معنایی است،که در بازی و تکثر معهنای نشانه ها نقش مهمی دارد و همواره رابطهای دوسویه و تعاملی میان آنها برقرار است."