چکیده:
با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی فرصتها و تهدیدهای جدیدی در حوزه شمالی ایران پدیدار گشت.ولی علیرغم آنکه شواهد نظری بر لزوم عضویت ایران در مجموعه امنیتی منطقهای آسیای مرکزی دلالت میکنند.ایران بطور رسمی عضو هیچیک از ترتیبات امنیتی این منطقه نمیباشد.با در نظر گرفتن این نکته سوال اصلی این مقاله این است که چرا ایران عضو هیچیک از ترتیبات امنیتی آسیای مرکزی نمیباشد؟و از منافع عضویت در این ترتیبات استفاده نمیکند؟ 1-تأثیر ساختار نظام بینالملل 2-تأثیر موازنه قدرت منطقهای 3-ادراکهای متفاوت کنشگران منطقهای از سرچشمههای تهدید از میان فرضیههای فوق دو فرضیه اول بعنوان فرضیه رقیب مورد بررسی قرار گرفت و به این نتیجه منتهی شد که ساختار نظام بینالملل نقش تعیینکنندهای در عدم حضور ایران در ترتیبات امنیتی منطقه نداشته و تأثیر موازنه قدرت منطقهای نیز در عدم حضور ایران اهمیت چندانی ندارد.نتیجه این پژوهش که از طریق بررسی فرضیه اصلی(فرضیه سوم)بدست آمد نشان داد که درک متفاوت رهبران ایران و آسیای مرکزی از سرچشمههای تهدید و منطقه مانع از حضور ایران در ترتیبات امنیتی منطقه شده است.
خلاصه ماشینی:
"با در نظر گرفتن این نکته سوال اصلی این مقاله این است که چرا ایران عضو هیچیک از ترتیبات امنیتی آسیای مرکزی نمیباشد؟و از منافع عضویت در این ترتیبات استفاده نمیکند؟ 1-تأثیر ساختار نظام بینالملل 2-تأثیر موازنه قدرت منطقهای 3-ادراکهای متفاوت کنشگران منطقهای از سرچشمههای تهدید از میان فرضیههای فوق دو فرضیه اول بعنوان فرضیه رقیب مورد بررسی قرار گرفت و به این نتیجه منتهی شد که ساختار نظام بینالملل نقش تعیینکنندهای در عدم حضور ایران در ترتیبات امنیتی منطقه نداشته و تأثیر موازنه قدرت منطقهای نیز در عدم حضور ایران اهمیت چندانی ندارد.
باوجود این برخلاف قدرتهای فرامنطقهای(نظیر آمریکا روسیه چین)ایران برای حل مسائل امنیتی مشترک در این منطقه هیچ راهکار نهادینهای در پیش نگرفته است و علیرغم آن که جزء اولین کشورهایی بود که از همان آغاز استقلال این جمهوریه اقدام به برقراری روابط سیاسی و اقتصادی و تاسیس سفارتخانه و کنسولگری در این کشورها نمود تلاشی در زمینه برقراری روابط امنیتی نهادینه با این جمهریها ننموده است و علاوه بر اینکه اقدامی در خصوص ایجاد ترتیبات امنیتی با محوریت خود صورت نداده است در هیچیک از ترتیبات موجود در منطقه نیز رسما عضو نشده است."