خلاصه ماشینی:
"تجزیه و تحلیل تاریخ روابط دیپلماتیک دو کشور نمایانگر این است که در آن هم نکات منفی و هم مثبت وجود داشتهاند اما مسئلهء مهم عصر حاضر در روابط متقابل ایران و رویسه ریشه در وضعیت آسیای مرکزی دارد.
باید در نظر داشت که مطالعهء روابط متقابل ایران و روسیه در این منطقه(آسیای مرکزی)در نیمهء دوم قرن 19 درخور اهمیت است.
بنابراین،زمانیکه حاکمان خانهای آسیای مرکزی شروع به اعزام هیئت سفرا برای ایجاد شورایی علیه روسیه یا آنچه در اثرث تحریک شدید انگلیس رخ داد نمودند و یا تقاضای کمک و حمایت ترکیه سلطاننشین را داشتند،ایران هیچگونه اقدامی در این جهات نکرد.
در گزارش مورخ 23 ژانویه سال 1874 مشاور سری وزیر جنگ برگر از تهران اطلاع داد که شاه ایران که شایعههایی در مورد مأموریت قریبالوقوع ارتش روسیه علیه قبایل ترکمن شنیده بود،تمایل خود را برای مساعدت و همکاری با اقدامات نظامی برای مهار ترکمنها،و برقراری نظم قانونی اظهار نموده است.
قضاوت درباره اینکه این رقم صحیح است یا نه،البته مشکل است چراکه در زمان مذاکرات روسیه و خیوه،خان خیوه نسبت به مسئلهء شمار بردگان در کشور چنین پاسخ داد که تعداد بردهها را (به تصویر صفحه مراجعه شود) هیچکس نشمرده است.
‘‘ دوباره باید یادآور شد که آزادسازی بردهها توسط روسیه،چه روسی چه بردههای ایرانی و خاتمهء بردهفروشی در آسیای مرکزی،تبدیل به صفحهای شایان ذکر شد و به نقطهء عطف تاریخ روابط روسیه -ایران تبدیل گشت شد که پایههای گسترش حسن همجواری این دو کشور را در آینده شکل داد."