چکیده:
انجمنهای علمی و دانشگاهیان در سیاستگذاری و ارزیابی نظام علمی کشور میتوانند مشارکت موثری داشته باشند.در برنامه چهارم توسعه به این مقوله توجه شده است ولی فرایندهای جاری سیاستگذاری و ارزیابی نظام علمی اغلب با نادیده گرفتن عرصهی عمومی علم و بدون استفاده از مشارکت انجمنهای علمی و دانشگاهیان صورت میگیرد.چنین ساختاری به دلیل ماهیت پیچیده تخصصی و الزامات حرفهای مقوله سیاستگذاری و ارزیابی نظام علمی را با مشکلات مشروعیت،مطلوبیت و کارآمدی و اثربخشی مواجه میسازد.
این پژوهش با کاربرد روشهای اسنادی و پیمایشی نقش انجمنهای علمی در سیاستگذاری و ارزیابی آموزشی و پژوهشی را مورد بررسی قرار داده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که مسوولان انجمنهای علمی،انتظار ایفای نقش بالاتری در این زمینهها را دارند و معتقدند اعضای انجمنهای علمی در این خصوص دارای دانش،مهارتها و تواناییهای حرفهای مناسب میباشند.از سوی دیگر میان درگیری اجتماع علمی و دانشگاهیان در فرایندهای سیاستگذاری و ارزیابی نظام علمی کشور با توسعه عملکرد انجمنها در سایر ابعاد،رابطه معنیداری مشاهده میشود.در بخش پایانی مقاله پیشنهادهایی به منظور افزایش مشارکت انجمنهای علمی در فرایندهای سیاستگذاری و ارزیابی پیشنهادهایی ارایه میشود.
خلاصه ماشینی:
"زندگی علم،جریانی باز و نامتناهی است و هر نظام علمی که میخواهد در سطح عمومی-دولتی درباره امور علمی،به سیاستگذاری و ارزشیابی بپردازد؛هم مشروعیت و هم موفقیت و کارآمدی خود را تنها از طریق تعامل با این زیست-جهان و پذیرش نقش اصلی اجتماع علمی در فرایندهای خطمشیگذاری عمومی برای علم و ارزشیابی آن، (به تصویر صفحه مراجعه شود) نمودار«1» چارچوب نظری و الگوی تحلیل انجمنهای علمی در بعد از انقلاب در قالب قانون احزاب از وزارت کشور مجوز دریافت میکردند ولی سپس به عنوان سازمانهای غیردولتی و غیرانتفاعی،حرفهای و تخصصی شناخته شدند که حسب مورد توسط کمیسیونی زیر نظر وزارت علوم،تحقیقات و فناوری یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مجوز رسمی فعالیت میگیرند.
نمونهای از این فعالیتهای مرتبط عبارتند از:فعالیت انجمن جامعهشناسی ایران در زمینه توسعه علوم اجتماعی و تقویت هویت صنفی آن،فعالیت انجمن پژوهشهای آموزشی ایران در زمینه اصلاحات در نظام آموزش کشور،فعالیت انجمن علوم خاک در زمینه نظام ملی و جهانی تحقیقات کشاورزی،فعالیت انجمن ریختهگری در زمینه تدوین استانداردهای مواد،فعالیت انجمن نانو فناوری در تدوین ضوابط تسهیل فعالیتهای نانو فناوری،فعالیت انجمن شیمی و مهندسی شیمی در ارزیابی کیفیت آموزش و پژوهش شیمی،فعالیت انجمن علوم و مهندسی منابع آب در مطالعات ملی آب،فعالیت انجمن سنجش از دور در ارزیابی پروژه مطالعات دریایی است[12](کمیسیون انجمنهای علمی،1381، 1382 و 1383) از سوی دیگر در مطالعه حاضر با بررسی اسناد رسمی و قوانین قبل از سال 1383 این نتیجه به دست آمده است که برای انجمنها،نقش مشخصی در سیاستگذاری نظام علمی کشور به رسمیت شناخته نشده است.
جدول 4:امکانات مشارکتی برای ایفای نقش (به تصویر صفحه مراجعه شود) بحث دریافتهها از بررسی پاسخهای گوناگون رؤسا و دبیران انجمنهای علمی همبستگیها و روابط معناداری میان متغیرهای فعالیتی و مشارکتی انجمنها مشاهده شده است که در این بخش بدون ذکر شاخصهای آماری محاسبه شده به آنها اشاره میشود: 1."