چکیده:
اسلام جنبه های متغیر در زندگی انسان و به تبع آن و جود احکامی موسع و قابل تغییر را پذیرفته است. و این به معنای پذیرش احتمال تغییر در برخی احکام است. گاهی به نظر می رسد میان یک حکم شرعی با وضعیت زندگی تعارض وجود دارد، لذا برای از بین بردن این تعارض یا باید در خود حکم تصرف کنیم، یا حکم دیگری را جای گزین حکم قبلی کنیم.البته این جابجایی و تغییر باید با اذن شارع باشد، به خاطر همین خود شارع در برخی از احکام انعطاف نشان داده و امکان این تغییر را پذیرفته است، و دلیل آن هم این است که احکام فقهی و بخش شریعت دین در شرایط مختلف و در طول زمان، امکان استمرار و دوام را داشته باشد، لذا وظیفه علم فقه و فقیه این است که به دور از سختی و غلظت و با توجه به مزاج شریعت آن انعطافهای معین شده را کشف کند و در مورد ضروری به کار گیرد. در این نوشتار سعی بر آن است که به بعضی از آن موارد ضروری وانعطافهای موجود در شریعت در تغییر حکم اشاره شود، البته بحث گسترده تر و یافتن همه موارد و مصادیق و عواملی که در تغییر حکم نقش دارند، نیاز به تفحص و تثبت وسیع تری دارد، و در این خلاصه به عواملی همچون: تغییر موضوع، تحول در مصادیق موضوع، تحول و دگرگونی در اسم و عنوان موضوع،تغییر در قید موضوع، تغییر ملاک و مناط حکم، تغییر عادات و تغییر حکم به واسطه تردید در موضوع و ذکر مصادیقی از آن و... اشاره خواهد شد.
Islam accepts some changeable aspects of the humanity's life. This means precepts can be changed during the time. Both legislator and jurist can change some precepts to remove the existing conflicts in the society. In this article، the writer tries to consider some factors which can change the precepts.