خلاصه ماشینی:
"عامل تهدید در عصر شوروی بیشتر جنبه نظامی داشت(سنتی)اما از اوایل دههء 0991 به بعد عوامل ضدامنیتی تازهای پدید آمدهاند که غیرسنتی هستند و آمادگی در برابر آنها مستلزم بررسی جنبههای گوناگون اقتصادی،سیاسی، اجتماعی،نظامی و فرهنگی است.
تجربههای بعد به ویژه در دوران شوروی سابق نیز نشان داده است که اوضاع در آسیای مرکزی بهطور مستقیم بر امنیت چین در دو محور شرقیغربی و شمالی-جنوبی تأثیر اساسی دارد.
پژوهشگران چینی تهدید نظامی را که از ایام کهن تا فروپاشی شوروی وجود داشته است«عامل سنتی»و تهدیدهای گوناگونی را که از هنگام استقلال کشورهای آسیای مرکزی علیه امنیت منطقه پدید آمده است «عوامل غیرسنتی»مینامند.
الف)عوامل داخلی کشورهای آسیای مرکزی پس از کسب استقلال با بسیاری از چالشهای داخلی مقابله کردهاند اما هنوز موارد زیادی وجود دارد که امنیت و ثبات آنها را با مشکل روبرو میسازد.
این ابر قدرت در سال 8991«استراتژی نوین دربارهء آسیای مرکزی»را مطرح ساخته که در آن حمایت کامل آمریکا از کشورهای منطقه برای کسب استقلال واقعی از روسیه،استفاده از منابع نفت و گاز آنجا،جلوگیری از حضور و نفوذ روسیه و ایران در آنجا، و قرار دادن منطقه در حوزه«منابع راهبردی»آمریکا،بیان گردیده است.
پژوهشگران چینی بر این نظرند که توسعه اقتصادی مشترک،شالودهای مناسب برای حفظ ثبات و امنیت در آسیای مرکزی است و هرگاه کشورهای منطقه بتوانند با پیشرفت اقتصادی به بهبود وضع زندگی مردم و تقویت توان جامع خود دست یابند،از امنیت بیشتری نیز برخوردار خواهند شد.
در اینجا نقش کشورهای پیرامون آسیای مرکزی اهمیت بسیار دارد و سیاستهای مثبت و مسئولانه آنها در جهت کمک به توسعهء اقتصادی-اجتماعی منطقه میتواند در تضمین امنیت و ثبات تأثیر اساسی داشته باشد."