چکیده:
منطقه آسیای جنوب غربی دارای وسعتی حدود 21 میلیون کیلومتر مربع شامل 52 کشور (ایران،پاکستان،افغانستان،ازبکستان،آذربایجان،ارمنستان،تاجیکستان،قرقیزستان،قزاقستان، ترکمنستان،گرجستان،ترکیه،قبرس،لبنان،فلسطین،سوریه،عربستان،امارات متحده عربی، قطر،کویت،یمن،اردن،عمان و بحرین)با جمعیت حدود 045 میلیون نفر میباشد که پنج حوزه ژئوپلتیک مهم جهان(آسیای مرکزی،قفقاز،شبه قاره هند،خلیج فارس و خاورمیانه)را دربرگرفته و در بین قارههای آفریقا،اروپا و سرزمینهای روسیه،چین و هند قرار دارد.این مطنقه با وجود پیشینه تاریخی-تمدنی چندین هزار ساله و اشتراکات فرهنگی-دینی به عنوان غنیترین کانون فرهنگی تمدنی جهان و دارا بودن منابع عظیم طبیعی،مزیتها و ظرفیتهای توسعهای استثنایی،کماکان از مناطق کم توسعه یافته جهان محسوب میشود و فاقد الگویی از همکاریهای توسعه جمعی میباشد.یکی از راههای شناخت منطقه آسیای جنوب غربی مطالعهی کمی و کیفی جمعیت و بررسی شاخصهای جمعیتی و اجتماعی منطقه میباشد.زیرا اعتقاد بر این است که هرگونه پیشرفت و توسعهی اقتصادی-اجتماعی در هر منطقه منوط به کم و کیف جمعیت در آن محدوده است.به بیانی دیگر نتایج مطالعات جمعیتی شناختی که عمدتا از آمارهای جمعیتی حاصل میشوند زیربنای برنامهریزیها و سیاستگذاریهای خرد و کلان هر سرزمینی به شمار میآیند.بدیهی است که برنامهریزی و سیاستگذاری بدون توجه به آمارهای جمعیتی و شاخصهای آن میتواند صدمات جبران ناپذیری را به سرمایه و ثروت ملی منطقه وارد نماید.برای پی بردن به اوضاع جمعیتی کشورهای منطقه آسیای جنوب غربی یک از بهترین روشها،مقایسه اطلاعات آماری1و به ویژه اطلاعات و شاخصهای جمعیتی هریک از کشورهای تشکیلدهنده منطقه است. مقایسه اوضاع و شاخصهای جمعیتی منطقه مشخص خواهد کرد که وضع و موقعیت هرکشور از نظر متغیرهای جمعیتی وء شاخصهای مربوطه چگونه است و میتوان آنها را با شاخصهای جهانی مقایسه نموده و همچنین مقام ایران را نیز در بین سایر کشورهای منطقه نشان داد.شاخصهای موردنظر عبارتند از:جمعیت،مساحت،تراکم جمعیت،میزان موالید، میزان خام مرگومیر،بارور کل،میزان رشد طبیعی جمعیت،نرخ باسوادی،نسبت شهرنشینی،نسبت روستانشین،مهاجرت،شاخص برابری قدرت خرید.
خلاصه ماشینی:
"برای پی بردن به اوضاع جمعیت کشورهای منطقه آسیای جنوب غربی یکی از بهترین
(به تصویر صفحه مراجعه شود) مقایسه این دو هرم سنی نشان میدهد که در گذشته ساختمان سنی جمعیت جهان به شکل
جدول زیر 52 کشور منطقه آسیای جنوب غربی را برحسب جمعیت در سال 5831 نشان
نمودار 1-توزیع نسبی جمعیت آسیای جنوب غربی در کشورهای منطقه-سال 5831
به این ترتیب در بین 52 کشور منطقه،از نظر جمعیت ایران سومین کشور است و 31 درصد از
برابر 52 میباشد که در این حالت رتبه نوزدهم را در میان کشورهای منطقه حائز است.
نشان میدهد که در گذشتهی دور نرخ رشد جمعیت در سطح بسیار پایینی بوده است.
رشد طبیعی جمعیت به ویژه در نقاط شهری کشور چشمگیر بوده است.
در منطقه آسیای جنوب غربی تراکم جمعیت حدود 05 نفر در هر کیلومتر مربع میباشد.
نمودار 4-تراکم نسبی جمعیت در کشورهای منطقه آسیای جنوب غربی-سال 6002
میزان مرگومیر را در مقایسهی بین کشورهای منطقه آسیای جنوب غربی داشته است.
(1)- 2006 World population data sheet,population reference bureau جدول 4-میزانهای موالید،مرگومیر و رشد طبیعی جمعیت کشورهایی منطقه آسیای جنوب غربی-سال 6002
(1)- 2006 World population data sheet,population reference bureau امید زندگی در ایران برای سال 5831 برابر 27/80 سال برآورد شده است.
جدول 5:امید زندگی در بدو تولد برحسب جنس و کشورهای منطقه آسیای جنوب غربی-سال 6002
نمودار 7-میزان مرگومیر اطفال کمتر از یکسال در کشورهای منطقه آسیای جنوب غربی،سال
جدول 6:نسبت با سوادی جمعیت 51 سال و بیشتر کشورهای منطقه آسیای جنوب غربی-سال 6002"