چکیده:
نقد الحدیث، ریشه در آموزه های دینی و بالاخص احادیث و روایات معصومین(ع) دارد. قرآن و سنت دعوت به استماع قول و اتباع از قول احسن نموده اند، که این امر جز با وارسی سخنان به دست نمی آید. نقد متن و نقد سند حدیث هر چند برای هر پژوهنده حدیثی، لازم است، ولی توجه به حوزه های نقد نظری و نقد عملی و معیارهایی که برای عمل نقد، لازم است اعم از معیارهای ادبی، نقلی و یا عقلی، می تواند عمل نقد را تسهیل نماید. معیارها و محک های نقد حدیث، هم مربوط به سند حدیث و هم متن آن است و علومی همچون درایه، رجال از سویی و نقد حدیث از سوی دیگر، عهده دار عمل نقد بوده اند. در نقد متن حدیث، تکیه به چهار معیار ادبی، نقلی، حسی و عقلی، بسته به محتوایی که محقق با آن سر و کار دارد، ضروری است. برخی بر این معیارها، معیارهای علم قطعی را نیز افزوده اند
خلاصه ماشینی:
"ir طرح مسئله اینکه نقد در لغت و اصطلاح و کاربردهای آن در قرآن و سنت به چه معناست و از این امر چگونه میتوان در بررسی روایات استفاده نمود؟بررسی معیارهای نقد،امری است که نیاز به پژوهش دارد؛زیرا اگر بتوان در پرتو چنین پژوهشی«معیارهای نقد متن»را به درستی به دست آورد،عمل نقد با این معیارها روشمندتر و بهتر صورت میگیرد.
هدف از این مسئله،شناخت بهتر نقد متن و معیارهای آن برای بهکارگیری در بررسی حدیث است و پاسخ به این امر که آیا میتوان بین معیارهایی که در عمل نقد صورت میگیرد و ابزاری که در عمل فهم به کار میرود،تفاوتی قایل شد و همچنین بررسی معیارهای نقد و اینکه کدامیک از معاییر میتواند در نقد سند و کدامیک در نقد متن،مورد استفاده دانشمندان علوم حدیث قرار گیرد؛راهگشای بحثی نو در حیطه نقد حدیث است.
در نقد عملی،ناقد با توجه به نوع معیارهایی که عملا در فعالیتهای نقادانه خویش به کار میبندد،محصولی را تولید میکند که تجزیه و تحلیل و نهایتا قضاوت و داوری در آن به چشم میخورد؛هرچند که ممکن است در نقد عملی-برخلاف آنچه شمیسا نوشته است-معیارهای خویش را نیز ذکر کند،ولی این امر نباید به نحوی باشد که متن مورد بررسی،خود تبدیل به«نقد نظری»گردد.
مراد از معیارهای ادبی در نقد متن آن دسته از معاییری است که به ساختمان کلام و هیأت دستوری و تغییر در الفاظ و معانی آن مربوط است و از آنجا که در برخی احادیث به عباراتی برمیخوریم که صدور آن از افصح فصحاء و ابلغ بلغاء،رسول اکرم(ص)،بعید به نظر میرسد یعنی دارای رکاکت لفظی یا معنوی است و یا در آن«لحن»وجود دارد با این معیارها قابل نقد و بررسی است."