چکیده:
نهضت اقتصاد نام یکی دیگر از تشکلهای تجار ایرانی در سالهای پس از جنگ جهانی
اول بود.تغییر رژیم سیاسی در روسیه و ایجاد شرایط جدید در روابط تجاری این کشور با
ایران موجب بحران در تجارت با روسیه شد.از این رو تجار ایرانی واکنشهای متعددی از
خود نشان دادند، از جمله نوشتن نامههای اعتراضی به ارکان دولت، مجلس، روزنامهها و
نهادهای تجاری و سرانجام تأسیس تشکیلاتی با نام نهضت اقتصاد.این تشکل بازتاب انسجام
درونی این طبقه و امکانی بود برای تقاضاهای تجار که در جنبش مشروطه با ناکامی موجه
شده بود.تجار در آغاز دولت جدید امید داشتند این خواستها محقق شود.
خلاصه ماشینی:
"دولت شوروی نهتنها تجارت داخل کشور خود که تجارت ایران با این کشور را در انحصار تجارتخانههای خاصی قرار داد که بجز از طریق آنان، تجار ایرانی امکان صادرات و واردات کالا به این کشور را نداشتند مگر با مجوز که برای گرفتن مجوز نیز رقم بسیار زیادی باید پرداخت میشد.
اتحادیه تجار در نامهای که به وزارت امور خارجه نوشت بهمنظور بهبود شرایط ایجاد شده، پیشنهادهایی مطرح کرد:دولت ایران معاهده تجارتی که قرار بود با دولت شوروی منعقد کند با نظر تجار تنظیم نماید؛برای مدت ششماه بهطور موقت تجارت آزاد اعلام گردد و بهصورت پایاپای و یا بر اساس وجه نقد طلا و نقره انجام گیرد و قبول اسکناس بهکلی ممنوع باشد؛دولت شوروی ترانزیت کالا از ایران به اروپا و برعکس را با امضای دولتهای آذربایجان، گرجستان و ارمنستان آزاد اعلام نماید و مراکز دادوستد با نظر تجار محدود باشد(سند ش 13).
اداره گمرک قفقازیه اعلام کرده است در صورتی که تجار ایرانی به اسم خود مبادرت به حمل کالاهای تجارتی نمایند و این مبادله از طریق تجارتخانههای ملی دولت شوروی صورت نگیرد، تجار موظف به پراخت تعرفه گمرک اروپایی میباشند (سند ش 17).
O}{O(7)-روزنامه ایران، 2 رجب 1340/2 مارس 1922، ش 1089، ص 3؛اداره گمرک گزارش داد با وجود ممنوعیت و امتناع مأموران دریایی شوروی، تجار ایرانی برای حل مشکلات خود مرکبات را بهوسیله کرجیهای تراکمه به خاک روسیه حمل میکنند«گزارش اداره گمرک به رئیس کل گمرک»، سال 1302 خورشیدی، وزارت مالیه، 55-."