چکیده:
برجستگی اقبال لاهوری، در پیجویی دگرگونی(ذهنی-روانی)ملتهاست.اقبال عمل
اجتماعی را به عمل فیزیکی محدود نکرد.در سیر زندگی او دیده نشده است که برای
استقلال سیاسی ملت خود، به سلاح تکیه کند ولی تفکر روشنگرانه او و ایجاد فرهنگ
جدیدی مبتنی بر خودی و خود آگاهی و خودباوری در تشکیلات انجمناتحاد اسلامتوانست
راه جدیدی را پیش پای مسلمانان مشرق زمین قرار دهد.رویکرد نسل جدید، اقبال لاهوری را در ادبیات سیاسی و فرهنگی روزگار ما، جاودانه
کرد.یادکرد اقبال از علی(ع)، موضوع اصلی این مقاله است.این یاد کرد، خشک و بیروح
نیست و به همین دلیل، نگاهی ماورای جانبداری و علاقه مقدس مآبانه مذهبی را،
میتوان در نگرش اقبال مشاهده کرد.یکی از درون مایههای سخن اقبال لاهوری درباره علی(ع)، آن است کهحیدری بودنرا
معادل گردانیدن آفتاب از خاور به باختر تصور کرده است و محور عالم را در حیات
میبیند، نه در مرگ.در نتیجه، راز درک و فهم علی و نام و نشانش، دانایی به رمز حیات
است نه باورمندی به مرگ:هر که دانای رموز زندگی استسر اسمای علی داند که کیست
خلاصه ماشینی:
"در سیر زندگی او دیده نشده است که برای استقلال سیاسی ملت خود، به سلاح تکیه کند ولی تفکر روشنگرانه او و ایجاد فرهنگ جدیدی مبتنی بر خودی و خود آگاهی و خودباوری در تشکیلات انجمناتحاد اسلامتوانست راه جدیدی را پیش پای مسلمانان مشرق زمین قرار دهد.
1. مقدمهاز زمانی که در ادبیات سیاسی-مذهبی ایران، عبارتهایی چون نمونه زیر درباره اقبال لاهوری نوشته شد؛در حقیقت نسلی تشنه حقیقت را متوجه خود کرد:«اقبال، نه تنها بعنوان یک متفکر بزرگ اسلامشناس، هوشیار و مترقی که بعنوان یک مبارز ضد استعمار؛ روشنفکر متعهد و مجاهد و مرد حرکت و عمل در عصر خویش و در اقبال مردم خویش تکیه گاه اصلیاش را، دگرگونی ذهنی-روانیو[برای]وجدان انسانی ملتش-یغیرو ما بانفسهم-[را]انتخاب میکند و آنها که عمل اجتماع را تنها در اشکال بدنی یا عمل سیاسی منحصر نمیبینند؛میتوانند عمیقا درک کنند که اساسیترین عمل روشنفکر مسئول همین است(لامعی، 152:1373 و شریعتی، 164:بیتا).
در سیر زندگی اقبال دیده نشده است که در راه استقلال سیاسی ملتش، سلاح به دست بگیرد؛ولی تفکر روشنگرانه او و ایجاد فرهنگ جدیدی مبتنی بر *عضو هیأت علمی بخش زبان و ادبیات فارسیخودی و خود آگاهی و خود باوری و خوداندیشی، در تشکیلات انجمناتحاد اسلام(اقبال لاهوری، 16:1361)توانست راه جدیدی را پیش پای مسلمانان مشرق زمین قرار دهد."