چکیده:
توجه ایران به منطهء خلیج فارس و دریای عمان در اوایل حکومت محمد رضا پهلوی با سیاستهای لرزان و ناکارآمد پیگیری شد.با ضعیف تدریجی دولت انگلیس و تحکیم بیشتر حاکمیت پهلوی،زمینه برای افزایش قدرت ایران در منطقهء خلیج فارس آماده شد.در دههء 1340/1960 به دلایل داخلی و خارجی نقشآفرینی ایران در این منطقه بیشتر شد.یکی از دلایل این امر افزایش قدرت و حضور نظامی ایران د ر حوزهء خلیج فارس و دریای عمان بود.
در آغاز دههء 1970 با اعمال مجدد حاکمیت ایران بر جزایر ایرانی خلیج فارس که پیش از آن در اشغال دولت انگلیس بود،نظارت ایران بر تنگهء راهبردی هرمز افزایش یافت.از سوی دیگر روابط ایران با کشورهای عرب منطقه،به جز عراق،افزایش یافت.اوج قدرتنمایی ایران در منطقه فرستادن نیرو به عمان برای سرکوب مخالفان مارکسیست سلطان قابوس بود.
در این دوره ایران خواستار انعقاد نوعی پیمان دفاعی و همکاری امنیتی میان کشورهای حوزهء خلیج فارس برای استقرار ثبات گردید.هرچند این پیشنهاد به جایی نرسید،ولی دولت ایران عملا به قدرت برتر منطقه تبدیل شده بود.خلیج فارس و دریای عمان جایگاه ممتاز خود را در سیاست خارجی دولت پهلوی تا زمان فروپاشی این سلسله حفظ کرد.
خلاصه ماشینی:
"خواست سیاستمداران ایران برای بازیابی قدرت سیاسی و نظامی و اقتصادی در خلیج فارس و دریای عمان،حرکت پرشتاب برای بازسازی توانمندی نظامی،به ویژه نیروی دریایی،استقرار امنیت و تمرکز سیاسی در بخشهای جنوبی کشور،بهرهمندی از فرصتهای به دست آمده پس از جنگ دوم بین الملل،ضعف و افول امپراتوری بریتانیا و خروج عناصر انگلیسی از خلیج فارس،افزایش اهمیت ایران در سیاست خارجی امریکا در دههء 1970،تبدیل ایران به قدرت برتر در منطقهء خلیج فارس در پی افزایش بهای نفت و توسعهء ساختار نظامی آن و همسانی مستقیم و غیر مستقیم با منافع جهان غرب از این عوامل مؤثر بودند.
دگرگونی سیاسی در ایران و تضعیف تمرکز سیاسی حاصل از سقوط حکومت رضا شاه،حضور ارتش متفقین به ویژه عناصر انگلیس در خلیج فارس که عملا دولت ایران را از هرگونه قدرت مانور واقعی و سیاست نفوذ محروم نموده بود،8ضعف شدید قدرت دریایی ایران ایران به ویژه پس از انهدام کامل توان نظامی آن در خلیج فارس پس از حوادث شهریور 3120،9چالش تضعیفکننده بین شاه و نخستوزیر در دورهء مصدق،تلاش دولت انگلیس برای فشار بر مصدق پس از ملی شدن صنعت نفت چون سیاست یکپارچه نمودن شیوخ عرب منطقه علیه تهران و ایجاد آشوب و درگیریهای قومی در میان عشایر جنوب ایران10و سرانجام کودتای 28 مرداد 1332 از عوامل مؤثر در پیدایش این سیاست بودند.
25 تصرف جزایر ایرانی به ایران این امکان را داد که نظارت دقیق بر رفتوآمد ناوگان دریایی تجاری و نظامی از تنگهء راهبردی هرمز بر اهمیت فراوان خود برای حفظ منافع جهان غرب بیفزاید و نفوذ خود را در خلیج فارس افزایش دهد."