چکیده:
انصراف کریم خان زند از ادامهء عملیات در شمال ارس به دلیل دفع شورش برادرش زکی خان و بازنگشتن به آذربایجان و شمال ارس در سالهای بعد و مقایسهء کارهای او با دو پادشاه برجستهء قبل و بعد از وی؛یعنی نادر و آقا محمد خان قاجار در شمال ارس،برای برخی از محققان این پندار را ایجاد کرده که کریم خان بر شمال ارس حاکمیت نداشته است و به حکومتهای آنجا استقلال داده است.این نوشتار میکوشد تا درستی و نادرستی این ادعا را از لابهلای متنهای تاریخی با کمک گرفتن از برخی
خلاصه ماشینی:
"مسعود بیات*بررسی حاکمیت ایران بر شمال رودخانهء ارس در دورهء کریم خان زندچکیده
محلی به وجود آمده بود که به ایجاد رابطه با حکومت مرکزی ایران تمایلی نداشتند و شاید کریم خان با درک این گونه موانع بود که به همان تابعیت ظاهری این حاکمان
در دورهء کریم خان این پرسش پیش میآید که چگونه ممکن است با توجه به ادامهء
اهمیت ژئوپلتیکی دربند در این دوره،کریم خان به حفظ امنیت آنجا بیتوجهی کرده
ژئوپلتیکی دربند در دورهء کریم خان موجب حاکمیت ایران بر شمال ارس تا دربند بوده
در این زمان فتحعلی خان دربندی بر دربند و قبه و باکو حکومت میکرد؛
عثمانی در این نامه ابراز تمایل کرده بود که بداند آیا دولت ایران میتواند عثمانی را از نظر حفاظت شهرهای ساحلی خود در کنار دریای خزر جهت جلوگیری از عبور سپاه
فارغ از زمامداران،مردم ساکن این مناطق نیز خود را به تابع کریم خان میشمردند؛
حکومت مطرح در این منطقه خارج از حاکمیت کریم خان نبوده است.
نگارنده روش کریم خان برای اعمال حاکمیت در شمال ارس ضمن اینکه بسیار کم
هزینه بود،سبب همبستگی خانهای شمال این منطقه با حکومت مرکزی ایران شد و
در دورهء آقا محمد خان قاجار نیز با وجود اینکه خانهای شمال ارس پس از حضور او
در این مناطق به رسم پیشین،متعهد دادن گرو و پیشکش شدند،اما آقا محمد خان این
در مقایسهء سیاستهای کریم خان در شمال ارس با دو پادشاه یاد شده به نظر
حاکمیت ایران بر شمال ارس را در این دوره تأیید میکنند."