چکیده:
در این مقاله هدف، بررسی میزان روند و الگوهای استانی باروری در کشور، که با
استفاده از دادههای سرشماریهای 1365 و 1375 و یا به کارگیری روش فرزندان خود
محاسبه شده، بوده است.ابتدا میزان و روند باروری در ایران در سالهای 1351 و 1375
برآورد و بررسی شده و سپس، میزان و روند باروری استانهای کشور به تفکیک شهر و روستا
با کل کشور مقایسه و سعی شده است تا در حد امکان برخی از دلایل تغییرات باروری در
دو دهه اخیر، با استناد به نظریههای باروری ارائه شود.این تحقیق به دو نتیجه عمده میانجامد:1)در استانهای کشور و نیز نقاط شهری و
روستایی، در طول دوره مطالعه، همواره میزان باروری متفاوت بوده است که این نتیجه
مطابق با سایر تحقیقات انجام شده باروری در سالهای اخیر است.تفاوت میزان باروری در
استانها با درجه توسعه یافتگی آنها منطبق و با نظریههای«انتقال جمعیتی» 1
«مدرنیزاسین» 2 (نوسازی)قابل تبیین است.2)روند باروری در استانها در دوره فوق نشان
میدهد که علیرغم تفاوت میزان باروری، در سالهای اخیر نوعی«همگرایی» 3 در روند
باروری استانها ایجاد شده است.بدین معنی که روند افزایش، به ویژه کاهش باروری
استانها، در دو دهه بعد از انقلاب اسلامی، نسبتا همگون و مشابه بوده و استانهای
کشور(و مناطق شهری و روستایی)علیرغم تفاوت در میزان توسعه یافتگی، روند مثابه
هنجار پذیرفتنی در جامعه تبدیل شده است و آینده باروری نیز متأثر از اندیشههای
جدید ناشی از این هنجار خواهد بود.
خلاصه ماشینی:
"بدین معنی که روند افزایش، به ویژه کاهش باروری استانها، در دو دهه بعد از انقلاب اسلامی، نسبتا همگون و مشابه بوده و استانهای کشور(و مناطق شهری و روستایی)علیرغم تفاوت در میزان توسعه یافتگی، روند مثابه هنجار پذیرفتنی در جامعه تبدیل شده است و آینده باروری نیز متأثر از اندیشههای جدید ناشی از این هنجار خواهد بود.
یکی از سؤالهای اساسی این است که آیا کاهش باروری در نیمه دهه 1360 ش کاهشی واقعی است یا اینکه به علت اشکالات دادههای سرشماری و برآورد غلط روش فرزندان خود این نتیجه به دست آمده؟نتایج به دست آمده از سرشماریهای 1365 ش و 1375 ش، به ویژه انطباق نتایج به دست آمده از سرشماری برای سالهای 1361-1365ش، که از هر دو سرشماری به دست آمده، مبین نزدیکی نسبی میزانهای باروری و مهمتر از آن تشابه روند باروری در این سالها میباشد.
چنانچه فرض صحت روند باروری در دهه 1360 ش را بپذیریم، نکته جالب و شایان توجه این است که کاهش باروری در نیمه دهه 1360 ش مستقل از سیاستهای دولت، مبنی بر افزایش موالید و تشویق ازدواج در سالهای تنظیم خانواده و افزایش نسبی باروری در سالهای اولیه دهه 1360 ش، زوجین پس از چند سال به فکر کنترل باروری میافتند؟آیا تغییر رفتارهای باروری مردم ناشی از شرایط و مشکلات اقتصادی آن زمان بوده یا اینکه تحولات فرهنگی و اجتماعی خاصی زمینه را برای تغییرات اجتماعی و در نتیجه رفتارهای باروری فراهم کرده است؟پاسخ به این سؤالها مستلزم مطالعه تحولات فرهنگی، اجتماعی و شرایط اقتصادی آن زمان است که از حیطه این مقاله خارج میباشد."