چکیده:
این تحقیق به منظور بررسی هدر رفت عناصر اصلی غذایی خاک و مواد آلی در پوشش های مختلف گیاهی بر اثر فرسایش آبی سطح خاک صورت گرفت. آزمایش در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بختاجرد دارای انجام شد. چهار قطعه زمین با شیب متوسط 0/9 درصد برای سه گیاه زراعی عمده منطقه: گندم (در حالت سرپا)، پس ماند گیاه ذرت، پس ماند گیاه پنبه و تیمار شاهد در اواخر فروردین ماه 1381 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به سه تکرار انتخاب شدند. کرت های فرسایشی با ابعاد 1/8 * 2 متر مربع جهت باران مصنوعی طراحی شدند. پیرامون کرت ها با کمک ورقه های فلزی مسدود و رواناب حاصل از باران مصنوعی به بشکه های جمع آوری رواناب و رسوب انتقال داده شدند. باران مصنوعی با شدت 75 میلی متر بر ساعت با دوره ی بازگشت 10 ساله از طریق باران ساز مصنوعی ایجاد شد. میزان رواناب و بار رسوب مربوط به بارش های با دوره های زمانی 15 و 30 دقیقه اندازه گیری شد. سپس میزان هدر رفت عناصر غذایی K، P، N و ماده آلی در آزمایشگاه اندازه گیری شد. هدر رفت پتاسیم در اثر بارش 30 دقیقه ای از پوشش های گندم، پس ماند ذرت، پس ماند پنبه و زمین شاهد به ترتیب برابر با 0/67، 0/63، 1/37 و 0/41 گرم در متر مربع، هدر رفت فسفر برابر با 0/002، 0/006، 0/007 و 0/005 گرم در متر مربع، هدر رفت نیتروژن به ترتیب برابر با 0/15، 0/54، 0/84 و 0/66 گرم در متر مربع و بالاخره هدر رفت ماده آلی در بارش 30 دقیقه ای به ترتیب برابر با 1/88، 5/77، 8/68 و 7/08 گرم در متر مربع اندازه گیری شد. هدر رفت عناصر غذایی فسفر، نیتروژن و ماده آلی در زمین پنبه بیشترین مقدار و در زمین گندم کمترین مقدار و هدر رفت پتاسیم در زمین پنبه بیشترین و در زمین شاهد کمترین مقدار اندازه گیری شد.