چکیده:
در شرایط امروز ایران‘چنانچه در استقرار نظام تولید و بهره برداری صحیح‘وضعیت مرتع و توان اکولوژیک آن به عنوان عامل محدود کننده در نظر گرفته شود‘میتوان با توجه به واحد پایه اجتماعی به بهره برداری اصولی دست یافت و در جهت توسعه پایدار و بهره برداری مستمر‘سرمایه گذاری اقتصادی و ایجاد تعادل پویای دام و مرتع گام برداشت . از این رو اندازه اقتصادی واحدهای مرتعداری بایستی متناسب با نیاز واحدهای اجتماعی پایه و براساس توان اکولوژیکی‘شرایط اقلیمی وفرهنگی هر منطقه تعیین گردد. با توجه به شرایط اکولوژیکی هر منطقه آب و هوایی و به تبع آن تولید متفاوت مراتع‘ هزینه معیشت سالانه خانوار متفاوت می باشد. از این رو در استان مرکزی 31 نمونه مراتع در 3 اقلیم متفاوت مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به نتایج حاصل از مطالعات تعیین هزینه خانوار‘هرخانوار با بعد متوسط 3/6 نفر معادل 16859 هزار ریال در سال هزینه داشته اند. در ضمن درآمد حاصل از یک گله 100 راسی گوسفند بصورت خالص 3023 هزار ریال در سال و درآمد یک گله 100 راسی بز 140 هزار ریال در سال محاسبه گردیده است . جهت تامین معیشت یک خانوار با بعد 5 نفر در این استان با توجه به میزان نیاز هر فرد از خانوار به 40 تا 50 واحد دامی‘حداقل مساحت مرتع لازم بسته به وضعیت مرتع 715 یا 890 هکتار در اقلیم خشک بیابانی و 555 یا 695 هکتار در اقلیم نیمه خشک برآورد گردیده است.در مناطق مدیترانه ای این رقم معادل 666 یا 833 هکتار می باشد. بطور کلی در استان با توجه به شرایط فعلی مراتع ‘شیوه زندگی مردم و نحوه دسترسی آنها به مرتع‘ حداقل مساحت مرتع در اقلیم خشک 900-700 هکتار‘اقلیم نیمه خشک 550 تا700 هکتار و در مناطق مدیترانه ای 650 تا 850 هکتار بسته به وضعیت مرتع ومیزان هزینه هر خانوار باید در نظر گرفته شود.