خلاصه ماشینی:
"بنابراین نسبت تاریخ قدیم به حاجی میرزا جانی چنانکه میرزا ابو الفضل پنداشته و برون از او تقلید کرده و سپس اتحاد رسالهء نقطة الکاف وارد در مقدمهء متن تاریخ قدیم،مورد قبول یا رد فردی یا جمعی باشد و یا نباشد این دو نکته از فروع مطلب محسوب میشود و هیچ تاثیری در قدمت و اصالت روایت نسخهء پاریس که اساس چاپ برون است نمیبخشد و دور از انصاف بوده که استاد فلسفه دانشگاهی از همهء ابواب و فصول منطق باب سفسطه را در پیش آورند و نفس انتشار کتابی را از روی قدیمترین اصل موجود«تخلیط مطالب یکی از کتب تاریخی»بشمارند و چنین خدمتی را با«اغراض و مقاصد اهل ارتیاب باعث بر ظهور این کتاب به این اسم و صورت بدانند.
منتهی در میان پرفسور برون و محیط طلبه این تفاوت وجود دارد که برون بنا به تربیت مدرسه کیمبریج به نوشته و گفتهء میرزا ابو الفضل گلپایگانی اعتماد میکند و تاریخ قدیم بابیه را به استناد معرفی گلپایگانی از حاجی میرزا جانی میشمارد ولی محیط طباطبائی هر نوشته و گفتهای را که از زبان و قلم انسانی برآید به دیدهء شک و تردید مینگرد و آنرا قابل مناقشه و بحث میداند و(برخلاف گفتهء کنایهآمیز دکتر داودی)بدون آنکه معرکهی برپا کند و ادای تحقیق و تتبع درآورد،همه رویایات مربوط به یک موضوع را با کمال دقت و امانت میخواند و میسنجد و ورق پارههای اسناد مربوط را زیر و رو میکند و نسخهء بدلها را پهلوی هم میگذارد،آنگاه عقل خدا داد را از قید حب و بغض و تصور نفع و ضرر و مراعات تمایل و مصلحت،آزاد داشته برای رضای وجدان انسانی هرچه را درست مییابد بر زبان میآورد و از رنجش خودی و بیگانه نمیهراسد."