خلاصه ماشینی:
"کحالزاده* (به تصویر صفحه مراجعه شود) مهاجرت یکی از وقایع مهم سیاسی قرن اخیر ایران (9) روز چهارشنبه 2 محرم 1334 قمری-17 آبان 1294 شمسی-10 نوامبر 1915 میلادی آقای عبد الحسین وحید الملک شیبانی نماینده دمکرات مجلس شورای ملی از طهران در یادداشتهای خود راجعه بمهاجرت چنین نوشته است:روز دوم محرم 1334 اینجانب باتفاق آفای آقا سید محمد رضا مساوات نماینده دموکرات تهران و میرزا محمد علی خان کلوب (فرزین)نماینده دموکرات همدان و سید جلیل اردبیلی و سید عبد الرحیم خلخالی اعضای حزب دموکرات،محرمانه از طهران بطرف قم حرکت کردیم.
جنگ بینالمللی چندی است شروع شده از یکطرف روس و انگلیس و بعدا هم امریکا متفقا با آلمان و اطریش مشغول جنگ هستند دولت ایران(کابینهء مستوفی الممالک)پس از ورود دولت عثمانی بجنگ بواسطهء همجواری با روسیه و عثمانی برای اینکه خاک کشور ما از تعرض همسایگان محفوظ و مصون بماند اعلان بیطرفی نموده است شاه و مجلس شورای ملی با نظریهء دولت مبنی بر بیطرفی ایران موافقت نمودهاند ولی دولت تزاری روسیه با کمک دولت انگلیس اصرار دارد که ایران متمایل بآنها شده اجازه بدهد قشون روس و انگلیس از خاک ایران عبور و از این راه بدولت عثمانی حمله کنند چون قبول این پیشنهاد برخلاف اصول بیطرفی است و دولت ایران با نظریهء دولتین روس و انگلیس نمیتوانست موافقت کند برای درهم شکستن بیطرفی ایران قشون روس بطرف طهران پایتخت ما حرکت کرده و همگی از این وضعیت مضطرب هستیم."