چکیده:
مفهوم شورا،و نسبت شورا و دموکراسی،بیش از یک قرن است که در کانون مباحث نوگرایی دینی در جهان اسلام قرار دارد و،البته،تفسیرها و نظریههای متفاوتی نیز تولید شده است.«نظریه عمومی شورا»از مهمترین تئوریهای شوراگرایی و مردمسالاری دینی است که توسط توفیق محمد الشاوی(1918 م/1339 ق)،اندیشمند معاصر مصری،طرح و بسط یافته است.بهنظر شاوی، نظریه عمومی شورا سه ویژگی اساسی دارد؛1)تدارک بنیاد شرعی برای نوگرایی دینی،2)تلقی شورا به مثابه قاعده عمومی عمل اجتماعی که فراتر از حوزه صرف سیاسی است،و 3)تفکیک بین شورا و استشاره.
همین نکته سوم مهمترین دستاورد نظریه عمومی شورا است.شاوی کوشیده است تا شورا به مثابه نهاد تصمیم عمومی را از استشاره که امری اختیاری است،تفکیک نموده و تفسیری نسبتا روشن از آن دسته ادله دینی شورا ارائه نماید که ناسازه مینمایند و بین الزامی و غیرالزامی بودن شورا نوسان دارند.نظریه عمومی شورا به لحاظ ساختار منطقی ویژهای که دارد،تاحدودی به نظریههای دموکراسی مشورتی (Deliberative Democracy) در غرب امروز نزدیک است.
خلاصه ماشینی:
"جدید او از مفهوم شورا در فقه اسلامی است که خود شاوی تحت عنوان نظریه عمومی شورا معرفی کرده است.
شاوی این دو اصل موضوعه را مبنایی برای اعتبار هر حکم و قرار حاصل از شورا میداند
در اینجا بهمنظور ایضاح مفهوم شورا،ابتدا به چند نکته اساسی اشاره میکنیم که مقدمات نظریه عمومی شورا از دیدگاه این اندیشمند را تشکیل میدهند:2.
شورا به تمام سطوح اجتماعی و فردی نیز تابعی است از گسترش قلمرو شریعت.
توفیق الشاوی در نظریه عمومی شورا،تفکیک تعیینکنندهای درخصوص احکام شورا لحاظ کرده است.
نظریه عمومی شورا که شاوی آن را تقریر میکند،بر وجود دولت و حکومت و قدرت
شاوی نخستین نمونه این نوع از بیعت در تاریخ اسلام را«قانون اساسی مدینه»معرفی میکند
قرار و تعهد در شورا این است که از اراده آزاد فارغ از اکراه ناشی شود.
دموکراسی پذیرفته شده است و از این لحاظ جزء جداییناپذیر شورا و دموکراسی است؛اما
است که این نظریه بر تعیین فقیه حاکم از طریق انتخاب آزاد و شورا میاندیشد و به این لحاظ
اسلام شاوی اسلامی سیاسی است و از این حیث،نظریه عمومی شوری در اندیشه او هم
وحدت امت در شرایط تکثر دولتها نیز اندیشه کرد و از شورا به مثابه راهکار پیوند این به آن بهره جست؛از یک سوی،باید به بقای امت اسلامی بهرغم محنتها و مصائب بزرگ که دیده
شاوی عقیده دارد که میتوان با استناد به شورا از وحدت امت اسلامی در شرایط تکثر
زندگی مبتنی بر شورا به این معنی است که؛اولا،دولت و قدرت سیاسی تنها نماد و نشانه"