چکیده:
در ژانویه 1968 دولت انگلیس اعلام کرد تا پایان سال 1971 نیروهای نظامی خود را از منطقه خلیج فارس خواهد ساخت. در فاصله زمانی حدود چهار سال از بیانیه دولت انگلیس تا اجرای آن تصمیم، مذاکرات سخت و فشرده ای میان ایران و انگلیس صورت گرفت تا در مورد پیامدهای این عقب نشینی یا خروج و ترتیبات مورد قبول برای آینده این منطقه توافقاتی صورت پذیرد.
خلاصه ماشینی:
"مذاکراتی نیز که بین تیمورتاش،وزیر دربار ایران و وزارت خارجهء بریتانیا از این سال آغاز شد نیز راه به جایی نبرد و در سالهای نیمهء اول دههء 1930 موضوع جزایر بین ایران و انگلیس همچنان یکی از موارد اختلاف-که اقدامات زیادی را از دو طرف به خود مشغول کرده بود-باقی ماند،ولی در این سالها مذاکرات جدی و با ارزشی که میرفت تکلیف مناقشه را معلوم کند،صورت گرفت و بعدها نیز با ارجاع به این سوابق بر سر موارد مورد اختلاف و راهحلهای ممکن،مذاکرات دنبال شد.
این گروه که شمار آنان اندک هم نیست،بر این باورند که بریتانیا عمدا و با نقشهای از پیش تعیین شده در مذاکرات سال 1971 اینگونه عمل کرده است،درحالیکه سفیر وقت بریتانیا در تهران معتقد است که انگلیس در آن زمان توان و اقتدار لازم برای حل و فصل نهایی بحران و یا به عبارت دیگر متقاعد کردن کشورهای عرب خلیج فارس برای به رسمیت شناختن حاکمیت ایران بر این جزایر را نداشت.
افزون بر آن با رشد جنبهء تحقیقی و سندی بررسیهای انجام شده راجع به این مناقشه، میتوان اینگونه نتیجه گرفت که هر وقت حاکمیت ایران بر این جزایر،به ویژه در دههء گذشته، مورد تشکیک واقع شد،پژوهشگران دو طرف برای اثبات ادعاهای خود به اسناد و نقشههای تاریخی موجود در آرشیوها و کتابخانههای کشورهای مختلف روی میآوردند که این هم به نوبهء خود باعث احیای مجدد نام بریتانیا به عنوان کشور مؤثر و درگیر در مناقشهء جزایر میگردید."