خلاصه ماشینی:
"''هیرمند‘‘ بزرگترین رود مرکزی فلات ایران قسمت اول نگارش:ایرج افشار(سیستانی) مقدمه سرزمین سیستان،با مساحتی در حدود 8117 کیلومتر مربع1در جلگه پست و همواری در منتهی الیه مرز شرقی کشور بین 30 درجه و 18 دقیقه تا 31 درجه و 20 دقیقه عرض شمالی و 61 درجه و 10 دقیقه تا 61 درجه و 50 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ واقع گردیده و حد شرقی آن در امتداد رود هیرمند مرزی،مرز ایران و افغانستان را تشکیل میدهد.
5 ارتفاعات هندوکش که در پهنه جنوبی افغانستان،از چهل کیلومتر غرب کابل به سوی مرز ایران گسترش دارد،سرچشمه اصلی تاءمین آب رودخانههای منطقه از طریق رود هیرمند میباشد.
از شمال شرقی به سوی جنوب غربی جاری شده و از نواحی هزارجات و سرزمین داور عبور میکند و پس از الحاق رودهای متعددی به آن همانند:رودخانه نره باتو Nareh-Batur ،تیرین Tirin ،اورزگان،موسی- قلعه،نوزاد و غیره از نزدیکی کرشک(بین راه هرات به قندهار) گذشته و در نزدیک قلعه بست به رود ارغنداب که از غزنی سرچشمه میگیرد و تقریبا به موازات شاخه اصلی هیرمند،در جنوب جریان دارد،و شعبههائی مانند:ترنک،ارغنستان،دری و...
رودخانه پریان،در محلی به نام دو شاخه هیرمند واقع در خاک ایران منشعب میشود و مسیر خود را در خط مرزی ایران و افغانستان به سمت شمال ادامه میدهد و در 15 کیلومتری جنوب روستای دوست محمد خان این رود مجددا به خاک افغانستان بازگشته و سرانجام به هامون پوزک میریزد.
دریاچه مصنوعی چاه نیمه،دارای یک دهانه آبگیر در محل مرز مشترک ایران و افغانستان و انشعاب رودخانه سیستان،از هیرمند میباشد که به وسیله یک سد انحرافی،آب از طریق کانالی به سد سیستان جریان یافته و از محل این سد،تقسیمات آب جهت آبیاری بخشهای شیب آب و پشت آب صورت میگیرد."