چکیده:
حضور چند صد ساله مهاجران یهود در جزیره العرب پی آمدهای فراوانی برای ساکنان این سرزمین به همراه داشت که در این میان بررسی وضعیت و موقعیت اقتصادی آنان در میان عرب شمالی، به ویژه در یثرب، و همچنین چگونگی تحول این جریان در دوره اسلامی، در ارزیابی روند تکوین نظام اقتصادی جامعه مدنی حایز اهمیت بسیار است. در مقاله حاضر ضمن واکاوی فعالیت های مالی یهود به منظور تبیین موقعیت اقتصادی آنان در یثرب، چگونگی تحول این جریان در عصر نبوی و روند انتقال قدرت اقتصادی یهود به مسلمانان بر اساس منابع تاریخی بررسی و به ترتیب در دو بخش این نوشتار تبیین شده است.
خلاصه ماشینی:
"یهود مدینه:موقعیت اقتصادی و تحولات آن در عصر نبوی سید احمد رضا خضری،*فاطمه احمدوند دانشیار دانشگاه تهران،دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تهران (تاریخ دریافت مقاله:27/10/1385-تاریخ پذیرش نهایی:6/4/1386)چکیده حضور چند صد ساله مهاجران یهود در جزیرة العرب پیآمدهای فراوانی برای ساکنان این سرزمین به همراه داشت که در این میان بررسی وضعیت و موقعیت اقتصادی آنان در میان عرب شمالی،به ویژه در یثرب،و همچنین چگونگی تحول این جریان در دورهء اسلامی،در ارزیابی روند تکوین نظام اقتصادی جامعهء مدنی حائز اهمیت بسیار است.
نگاهی اجمالی به اوضاع اقتصادی یهود مدینه در نخستین سالها تشکیل حکومت اسلامی،با توجه به وضعیت مهاجران و تهیدستان انصار،نمایان میسازد که منابع مالی و مرغوبترین اراضی زراعی یثرب عمدتا در تسلط یهودیان به عنوان نخستین ساکنان این سرزمین،پس از عمالیق،قرار داشت(نک:سمهودی،1/157؛ اصفهانی،22/97-98؛بلادزی،16).
نوشتار حاضر ضمن بررسی موقعیت اقتصادی یهود مدینه و تمهیدات پیامبر(ص)در احیای فعالیتهای زراعی و تجاری مسلمانان و متعاقبا تحول موقعیت اقتصادی یهود در پی این اقدامات،در صدد پاسخ به این سؤالها است که آیا یهودیان در فعالیتهای کشاورزی،بازرگانی و صنعتی،از موقعیت ویژهای در یثرب برخوردار بودند؟و این که،تدابیر اتخاذ شده از سوی پیامبر(ص)برای استقلال اقتصادی جامعهء مدینه،چگونه وضعیت مالی یهود را دچار تحول ساخت؟موقعیت اقتصادی یهود یثرب مقارن ظهور اسلام اساسا اقتدار اقتصاد یود یثرب،مبنای اصلی وحدی سیاسی و اجتماعی آنان به شمار میرفت(نمک:ادریس،47).
در مجموع اگر چه استمرار جنگهای اوس و خزرج در گسترش روابط تجاری و دوستانه یود با بزرگان مکی سهم به سزایی داشت(نک:وات،20؛شریف،148؛سید،29)،لیکن گرایشهای اقتصادی مکیان عمدتا به بازرگانان طائف و تجار مکی ناکام بودند شاید بتوان گشایش میکدهها، تولید شراب و فروش آن به مسافران و اهالی یثرب را یکی دیگر از ابعاد تجارت داخلی یهود به شمار آورد(نک:علی،1/660؛4/667-668)."