چکیده:
حوزه علمیه مشهد از جمله حوزههای فعال شیعی است که در طول تاریخ،تحولات سیاسی-اجتماعی بسیاری به خود دیده است.این حوزه بارها توسط متجاوزان دستخوش حوادث شد و به رکود گرایید؛اما توانست بار دیگر به حیات خود ادامه دهد.از این حوزه علما و فضلایی برخاستهاند که هریک منشأ اثری بزرگ در طول تاریخ بودهاند.در این مقاله سعی شده است در حد بضاعت،تحولات سیاسی و اجتماعی این حوزه را طی حوادثی همچون:قیام مسجد گوهرشاد،نهضت ملی شدن صنعت نفت و نهضت امام خمینی بررسی شود.همچنین جریانهای فکری-سیاسی موجود در آن را در طی دهه چهل مورد بررسی قرار گیرد.
خلاصه ماشینی:
"در طول نهضت ملی شدن صنعت نفت،شاهد دو رویکرد متفاوت در حوزه مشهد هستیم: اول،رویکردی که مخالف نهضت بود؛به رهبری میرزا احمد کفایی خراسانی،فرزند آخوند
حاکم بر حوزه و شهر مشهد به گونهای در آمده بود که آیت الله سید علی خامنهای در
شهریههای عمومی حوزه علمیه مشهد در اوایل دهه چهل بدین قرار بود:
قمی و میرزا محمد آقازاده کفایی از مشهد تبعید و جمعی دیگر از علمای معروف دستگیر
بعد از وفات این دو عالم بزرگ در 1365 ق،بار دیگر حوزه علمیه مشهد-به علت فقدان
حضور آیت الله میلانی در حوزه علمیه مشهد تحولی شگرف از لحاظ علمی و سیاسی به
در این زمان علمای حوزه مشهد عبارت بودند از:میرزا مهدی اصفهانی که از شاگردان
ایشان طلاب حوزه علمیه مشهد را از لحاظ تفکرات سیاسی به سه دسته تقسیم میکند:
محمد رضا محامی نیز وضعیت سیاسی و تفکر مبارزاتی حاکم بر حوزه مشهد را در دوران
-در این سالها مشهد به لحاظ کثرت اهل علم جزو شهرهای کمنظیر ایران بود و علمای موجه
هادی خامنهای درباره وضعیت معیشتی حاکم بر طلاب حوزه مشهد در این برهه زمانی
در حوزه علمیه مشهد قریب 2500 طلبه مشغول تحصیل هستند که در بین این طلاب،
درباره جناحهای موجود در حوزه علمیه مشهد میتوان به چهار جریان اشاره کرد:1-جریان سید محمد هادی میلانی
مشهد بود و با اینکه از لحاظ مشرب فلسفی با امام و میلانی مخالف بود،با آنها رفتوآمد
آیت الله سید محمد هادی میلانی و سید حسن طباطبایی قمی در ایجاد این رویکرد جدید"