چکیده:
یکی از جلوههای حاکمیت، صلاحیت انحصاری دولتها در بهرهبرداری از منابع طبیعی واقع در قلمرو آنها و به تبع آن بازداشتن دولتهای دیگـر از استفـاده آن منابـع بـدون رضایت دولـت اخیر است. از جمله مهمترین منابع تحت حاکمیت دولتها، مخازن نفت و گاز میباشد. در مواقعی که مخزن نفت یا گاز در تقاطع مرزهای دو یا چند کشور یافت میشود مسئله حاکمیت یا مالکیت بر آن و بهرهبرداری از مخزن گفته شده به لحاظ طبیعت فرار مواد هیدروکربنی مباحث پیچیده حقوقی را پدید میآورد. خصیصه این مواد بهگونهای است که چنانچه هریک از دو کشور ذیربط و ذینفع در مخزن، از داخل مرز خود اقدام به حفاری نماید، میتواند بخشی از نفت یا گاز موجود در مخزن مشترک را استخراج کند. برای مدیریت حقوقی این پدیده طبیعی، در حقوق بینالملل وحدت نظر وجود ندارد. دیدگاه کلاسیک و وفادار به حاکمیت مطلق معتقد است که اگر اراده دولتی در مورد بهرهبرداری از چنین منابعی بهموجب قواعد بینالمللی تحدید نشده باشد، دولتها در حیازت از منابع گفته شده آزادند. ولو اینکه مواد استحصال شده از زیر زمین همسایه باشد. دیدگاه دیگر در این زمینه معتقد است این قبیل منابع را میتوان بهمثابه مال مشاع بین دولتهای ذیربط دانست که بهرهبرداری از آن لزوما باید براساس همکاری دولتهای موصوف صورت پذیرد. این مقاله در پی بررسی و توجیه قابلیت استقرار این دو دیدگاه در مدیریت حقوقی پدیده اشتراک در مخازن نقت و گاز مشترک بین کشورها میباشد.
A crucial manifestation of sovereignty is the exclusive right of a state to exploit its natural resources in its national territories and their appurtenances and prevents other states from using such resources without its prior consent. The fugacious and emigrating nature of hydrocarbon brings to the fore the legal and in the meantime perplex question of the sovereignty or ownership and exploitation of oil and gas deposits across national frontiers. The specific feature of this material can be demonstrated by the fact that if either of the interested neighboring country starts drilling well in its border side of the joint deposit it can exploit gas and oil from the said common deposit. This raises another major question: how can this situation be legally managed? Under international law, there is no unique answer to this. On the one hand, there is the classic view which by laying emphasis on the principle of absolute sovereignty holds the view that in the absence of any treaty (be it general or specific) or a customary rule of international law on the exploitation of such deposits, states would have the option of making use of that part of the area which lies in their territory even if it might lead to the exploitation of the resources of the neighboring state. There is on the other hand, another different point of view which sees a joint deposit across frontiers as a common property and for its exploitation recommends a cooperation approach between the interested states. Models for efficient management of the common resources are discussed in this article.
خلاصه ماشینی:
تنظیم شده که یا مستقیما به همکاری در بهرهبرداری از منابع مشترک نفت و گاز اختصاص داشته
در خصوص منابع مشترک نفت و گاز بهنوعی قاعده بینالملل عرفی دایر بر ممنوعیت حیازت یا
مختلفی را در مورد اینکه چه رژیم حقوقی باید بر بهرهبرداری از این منابع مشترک حاکم باشد،
حقوق بینالملل و منابع مشترک نفت و گاز
مقررات ملی برخی کشورها قواعدی را برای اکتشاف و بهرهبرداری از این مخازن مشترک درنظر
نگرانی از این است که چنین پذیرش آشکاری بتواند در آینده که مسئله تحدید حدود بین دو دولت مطرح میشود،سایه شک و تردید را
همکاری دوجانبه برای بهرهبرداری از منبع مشترک شده است.
در مورد قواعد ناظر بر بهرهبرداری از منابع مشترک نفت و گاز هیچ معاهده عام یا
اتخاذ تصمیم در مورد بهرهبرداری از منابع مشترک نفت و گاز نماید به لحاظ اینکه خطر آسیب
استفاده از منابع طبیعی فرامرزی یا مشترک امری آشکار است و پیشبینی میشود که این فشار در قرن بیست و یکم افزایش
قراردادی مغایر تنها گزینه موجود برای بهرهبرداری از منابع مشترک عمل به قاعده حیازت است.
ولی قدر متیقن این است که حتی اگر به دلیل تنوع محتوای رویههای گفته شده،نتوان با صراحت آن رفتار را در حد قاعده عرفی عام در خصوص بهرهبرداری از منابع
در حالی که این روش اولا،در مورد منابع مشترک نفت و گاز که هنوز
یکجانبه از منابع مشترک نفت و گاز و الزام دولتها به مذاکره برای دستیابی به توافقنامههای
پیشنهاد این تحقیق برای کشورمان که با همسایگان خود مخازن مشترک نفت و گاز