چکیده:
درباره جایگاه روایی اباصلت هروی سخنان و دیدگاههای مختلف و پراکندهای مطرح شده است. گروهی اباصلت را صدوق، ثقه، حافظ و صحیح الحدیث معرفی کردهاند، در حالی که برخی او را ضعیف،دروغگو و جاعل حدیث دانستهاند. فقدان پژوهشی جامع درباره اباصلت، قضاوت درباره وی را برای عوام و خواص در هالهای از ابهام فرو برده و موجب بعضی از اظهار نظرهای نادرست شده است. این نوشتار با اعتماد برمنابع معتبر رجالی وحدیثی فریقین و بررسی احادیث اباصلت در کتب اربعه و صحاح ششگانه، به تبیین جایگاه روایی وی نزد امامیه واهل سنت از حیث وثاقت و عدم آن، پرداخته است. در مجموع، اباصلت هروی و روایات وی صحیح الحدیث ارزیابی میشود. اما اهل سنت سه دیدگاه متفاوت راجع به جایگاه روایی و روایات اباصلت دارند. از منظر وثاقت وجایگاه روایی اباصلت، دو گروه از آنان که قدمای اهل سنت را نیز شامل میشود، اباصلت را تأیید و تجلیل کردهاند. ولی گروه سوم با تضعیف روایات وجایگاه روایی، اباصلت رابه شدت تضعیف کردهاند.
خلاصه ماشینی:
"وی ابوصلت را بی دلیل تضعیف کرده و تنها به جرم نقل احادیثی در فضایل امام علی و اهل بیت، ضعیف شمرده و در کمال بی ادبی، به شخصیتی مورد اطمینان بزرگان اهل سنت، توهین میکند و میگوید: «کان أبوالصلت الهروی زائغا عن الحق مائلا عن القصد، سمعت من حدثنی عن بعض الأئمة أنه قال فیه: هو اکذب من روث حمار الدجال و کان قدیما متلوثا فی الأقذار 428 ؛ ابوالصلت هروی بیرون از راه حق و منحرف از جاده میانه بوده است.
اعتراف بزرگان اهل سنت به دشمنی جوزجانی با اهل بیت تضعیف جوزجانی ناصبی اعتباری ندارد و لطمهای به شخصیت ابوصلت و روایاتش نمیزند، زیرا اولا، جوزجانی به تصریح بزرگان اهل سنت، از جمله ابن عدی شافعی، دارقطنی شافعی، ابن حبان شافعی، ذهبی سلفی و ابن حجر عسقلانی شافعی و از معاصران عبد العزیز غماری شافعی و حسن بن سقاف شافعی، ناصبی بوده و کینه امیرالمؤمنین علی را در دل داشته و طبیعی است چنین شخص ناصبیای فضایل آن حضرت را رد مینماید و راویان فضایل آن حضرت و اهل بیت را نیز تضعیف میکند.
خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، بیروت، دار الکتب العلمیه، ج 11، ص 46، ش 5728؛ الأنساب، ج 5، ص 637؛ مزی شافعی، تهذیب الکمال فی أسماء الرجال، ج 11، ص 460، ش 4003؛ نجاشی، احمدبن علی، رجال النجاشی، ص 245، ش 643."