خلاصه ماشینی:
ق. ) نگارنده در سال 1332 هجری شمسی فهرستی از نام برخی از آثار علمی نثر فارسی که تا پایان قرن پنجم نوشته شده در مقدمهء کتاب قراضهء طبیعیات بمناسبت ارتباط موضوع آن کتاب با امور و مسائل علمی و بیان توجه ایرانیان در قرنهای ابتدائی دورهء اسلامی به تصنیف این نوع کتابها ترتیب داده منتشر ساخت و بعضی از آثار ادبی و تاریخی و دیوانی را چون از موضوع متن کتاب دور دید در حواشی ذکر کرد پس از آن تاریخ چون ادامهء این مطالعه را در مبحث جامعهشناسی فرهنگی و فکری ایران سودمند میدانست هر جا اثری از این نوع نوشتهها دید و خواند نام آنرا ثبت کرد اکنون قسمتی از آن یادداشتهای بیمقدار را که مشتمل بر ذکر بعضی از نوشتههای تاریخی و ادبی و دیوانی و دینی و علمی تا پایان قرن چهارم است و به بعضی از آنها تا این وقت توجهی نشده بعنوان سپاسگزاری بنام فقید ادب عبد العظیم قریب که تلمیذ تحریرت گرانقدر او بوده است مصدّر ساخته بستایشگران آن استاد ارجمند تقدیم مینماید.
و قائدان خلیفه جنگید تا در سال 166 هجری کارش تباه شد و روزگارش بپایان رسید1 اخبار او پس از وی بزبان فارسی دری نوشته شد و اگرچه معلوم نیست این امر در چه سالی انجام یافته لکن محقق است که ابو ریحان بیرونی پیش از تألیف الآثار الباقیه عن القرون الخالیة(که ظاهرا در سال 391 بنوشتن آن مشغول بوده)آن کتاب را بعربی ترجمه کرده بود چنانکه در اثر مذکور پس از شرح ظهور مقنّع گوید«و من اخبار او را از فارسی بعربی گردانیده و آنرا در کتاب خود در اخبار سپیدجامگان و قرمطیان» با استقصاء آوردهام2و بنابراین تاریخ تصنیف آن کتاب میان سالهای 166-390 محدود میشود.