چکیده:
نظریه«تحول انقلابی»جانسون در میان نظریههای انقلاب،از اهمیت ویژهای برخوردار بوده است.این نظریه عمدتا در قالب کتابی با عنوان تحول انقلابی Revolutionary Change به قلم جانسون ارائه شده است.با توجه به اهمیت مباحث مربوط به نظریههای انقلاب درسالهای اخیر،فهم و نقد نظریه جانسون یک ضرورت آشکار است.هدف این نوشتار این است که نظریهء جانسون را در دو بعد مورد بررسی قرار دهد:یکی در مبانی و مفروضات نظری و دیگری در شیوهء نظریهسازی.
خلاصه ماشینی:
"17ب)نقد نظریه"تحول انقلابی"جانسون استانفورد کوهن در تحلیل خود از دیدگاه کارکردگرایی ساختی در مورد انقلاب،به ضعفهای بنیادین مدل جانسون اشاره میکند و میگوید: نگرش کارکردگرایی دچار جانبداری خاصی است که بر مبنای آن،فعالیت انقلابی،رفتاری نابهنجار یا منحرف شناخته میشود.
بعلاوه،اساسا از نظر وبر، تجربه گسترش سرمایهداری و ارتباط آن با تغییر در اخلاق مذهبی یک مورد خاص است و نه یک قانون علمی؛24به این معنی که از نظر وبر،اخلاق پروتستانی نمیتواند به عنوان یک عامل تاریخی-اجتماعی در زمانها و مکانهای مختلف در نظر گرفته شود، بلکه صرفا در چهارچوب تجربه اروپای قرون 16 و 17 قابل توجه (21).
او در جایی دیگر،در چهارچوب آسیبشناسی اجتماعی، ایدئولوژی را"مستقیما زاییده ابهام در مسیر پویش اجتماعی" میشناسد،اما با تعبیری کارکردگرایانه،میگوید:"ایدئولوژی را افرادی خلق میکنند که دارای انگیزههایی ناشی از نیازهای روانی و تنهایی حاصل از عدم تعادل اجتماعی یا مجموعهای از اینها هستند"425و باز در جایی دیگر بر خلاف اینهمه میگوید: "ایدئولوژی به یک ایدئولوژی انقلابی تبدیل شود،سه عنصر هدف،وسیله و ارزش را شامل خواهد شد"و"ایدئولوژی انقلابی یعنی برنامهای برای ایجاد تحول فوری دروضع فعلی"26 در مورد مفهوم"انقلاب"نیز همین ضعف وجود دارد.
28ضعف نظری مکتب کارکردگرایی ساختی که جانسون مدعی بهرهگیری از مفروضات آن است،از زوایای مختلفی،مورد انتقاد قرار گرفته است؛از جمله اینکه این مکتب دارای خصوصیت غیر تاریخی است و دربرخورد با تغییر اجتماعی و ستیز اجتماعی،بسیار ضعیف است.
نتیجه اگر نظری را گفتاری بپنداریم که حاصل استفاده از ابزار علمی برای آزمون فرضیاتی درباره پدیدهها یا روابط بین آنهاست،"تحول انقلابی"جانسون را نمیتوان یک نظریه نامید؛زیرا آنچه وی تحت این عنوان ارائه میدهد،صرفا استنتاجاتی مبتنی بر مجموعهای از مفروضات است که فاقد الزامات نظریهسازی است."