چکیده:
سیاست خارجی از بزرگترین ابزارهای تأمین یکپارچگی ارضی،امنیت سرزمینی، وجهه و اعتبار بینالمللی و پیشبرد اهداف و برنامههای ملی در زمینههای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی است.آنچه در سیاست خارجی کارآمد مورد نیاز است،صرفا مجموعهای از ویژگیها نیست بلکه بهجای آن،به موازنهای حساس بین واقعگرایی و تحلیل،انعطاف و پابرجایی صلاحیت و میانهروی و سرانجام،تداوم و تغییر معطوف به هدفی ارزشمند،چون حفظ امنیت یک کشور نیاز است. با پیروزی انقلاب اسلامی،چرخشی آشکار در سیاست خارجی ایران رخ داد؛ چه آنکه شالودهء سیاست خارجی در اسلام،بر قواعد الزامآور حقوقی در فقه استوار است و در فقه سیاسی اسلام،اصلی به نام«حفظ دار الاسلام»حاکم است که اصول دیگر در پرتو آن رنگ میگیرد.حضرت امام(ره)متأثر از چنین رویکردی،هرچند نقش قوای نظامی و انتظامی در استمرار استقلال سیاسی،اجتماعی،اقتصادی و امنیت کشور در برابر بیگانگان را نفی نمیفرمود،هدف اصلی سیاست خارجی ایران از بدو استقرار جمهوری اسلامی را تبلیغ و گسترش اسلام انقلابی در راستای تأمین امنیت دار الاسلام میدانست.بنا به برداشت امام(ره)،نه تنها امنیت مردم مسلمان و امنیت کشور و امنیت حکومت جمهوری اسلامی ایران از هم جدا نیست بلکه مرتبط با امنیت و منافع دیگر مسلمانان جهان نیز است.بنابراین دیدگاه، همانند تفسیر اسلام،مفهوم«امت»جایگزین مفهوم«ملت»میگردد و امنیت ایران به امنیت کل جهان اسلام وابسته میشود.در نتیجه این رهیافت امنیتمدار،برخلاف دو چشمانداز رئالیستی و ایدئالیستی رایج در حوزهء امنیت،حفظ دار الاسلام و اصل «نفی سبیل»مبنای تأمین امنیت ملی ایران بهعنوان تابعی از امنیت جهان اسلام مورد تأکید بنیانگذار جمهوری اسلامی قرار میگیرد.
خلاصه ماشینی:
"توانمندی داخلی سرشار ناشی از مشارکت گستردهء مردمی در حمایت از آرمانهای بلند اسلام که عنصر سرزمین در بلندای آن محو و فراموش میشد،از یک سو،و نیاز ژرف جوامع مسلمان منطقه به پشتیباتی صادق و همسو با باورها و تعلقات ذهنی معطوف به عظمت مذهب آنان از سوی دیگر،زمینهء مناسبی برای ارائهء طرحی نو در عرصهء سیاست خارجی ایران توسط رهبر راحل انقلاب فراهم آورد که طی آن حوزهء تصمیمگیری از واحد دولت-ملت فراتر رفته و با هدف قرار دادن مجد و عظمت دنیای اسلام،اصولی را چون دعوت از بیگانگان برای برقراری مناسبات مبتنی بر همزیستی مسالمتآمیز و رعایت حق حیات سیاسی مستقل دنیای اسلام و نیز اصل «نفی سبیل»در برابر سلطهجویانی که با تلاش برای تأمین منافع خود مانع اعتلاء و پیشرفت جوامع انسانی میگردند،مجرای دستیابی به آرمان بنیادین امنیت و آرامش فضای زیست جهان اسلام قرار دارد تا از این رهگذر،ساختار دیپلماسی جمهوری اسلامی نیز قوام یابد و شکل گیرد.
برایناساس،از آنجا که بنای اسلام بر همزیستی مسالمتآمیز قرار دارد،در این راستا تلاش دولت اسلامی به منظور نیل به اهداف مورد نظر به تحقیق با تعارض و تهدید مخالفان مواجه میگردد،این سؤال اساسی ضرورت پاسخ مییابد که بنیاد سیاست خارجی بر چه اصولی میتواند ضمن خنثیسازی این کوششهای ناهمساز، پیگیری آن اهداف بلند را در فضایی عاری از تنش و آکنده از امنیت تمهید نماید؟باور این قلم با بهرهگیری از بیانات امام خمینی(ره)،بهعنوان ایدئولوگ و معمار انقلاب در سیاست داخلی و روابط خارجی،بر آن است که رویکرد امنیتمحور ایشان در سیاست خارجی،تأمین کنندهء این دو مهم بوده است."