چکیده:
روش تصحیح متون فارسی و چاپ نسخههایی پالوده و نزدیک به متن اصلی در ایران مدیون کوششها و تیزبینی کسانی چون علامه دهخدا،علامه قزوینی و دکتر محمد معین است.از آنجا که اصل روش تصحیح برپایهی دقت علمی و امانتداری نهاده شده است،در این مقاله سعی شده فعالیتها و آثار تصحیحی استاد معین را با استناد به منابع و مآخذ برای اهل تحقیق و دانش دوستان به خصوص دانشجویان ادبیات فارسی معرفی شود.لذا سعی شد با استناد به وصیتنامه نیما یوشیج که خود،اصولا در سنخ دیگری از اندیشهی شاعرانه و بیان شاعرانه فعالیت داشت و نیز اعتماد او به صداقت علمی و امانت داری استاد معین،باب این مقاله گشوده شود.که این،خود نکتهای در خور توجه است.
خلاصه ماشینی:
"استاد معین در خلال سالهای 1337-1330 شمسی،کتابهای:برهان قاطع محمد حسین بن خلف تبریزی متخلص به برهان را در چهار مجلد نشر داد و سپس به هنگام چاپ دوم کتاب در سال 1342،تعلیقات خود بر آن کتاب را نیز به عنوان جلد پنجم،بر آن افزود.
البته استاد از سال 1317 شمسی،سرگرم فراهم آوردن یادداشتهایی برای تصحیح انتقادی متن برهان قاطع بوده و از سال 1330،نشر این کتاب را آغاز کرده است(برهان قاطع،دیباچهء دکتر معین ج 4،ص 3).
به جز کتابهای:دانشنامهء علائی(رسالهء منطق)عبهر العاشقین،جامع الحکمتین و شرح قصیدهء خواجه ابو لهیثم که تصحیح دانشنامه با همکاری سید محمد مشکوة1و سه کتاب دیگر،با همکاری هنری کربن انجام گرفته،دیگر کتب یاد شده،به کوشش خود استاد معین تصحیح گشته است.
1همچنین نظر حاجی خلیفه را دربارهء نام کتاب«جوامع الحکایات و لوامع الروایات» عوفی،بیپایه میخواند و مینویسد:2 «ولی حاجی خلیفه(2:510)هر دو کلمه را صیغهء مفرد خوانده و اسم کتاب را جوامع الحکایات و لامع الروایات نوشته،و آن سهو واضح است استاد به دنبال این مطلب،بیبنیادی گفته محمد بن هندوشاه مولف صحاح الفرس را نیز در این باره یادآوری میکند.
»3 سپس استاد در مقام حقشناسی و ارزش نهادن به کار استاد علامه قزوینی مینویسد: «ناگفته نماند که چهار مقاله چاپ لیدن در 1327 هجری قمری مطابق 1909 مسیحی یعنی چهل و هشت سال قبل[البته نسبت به سال 1331،سال نخستین چاپ چهار مقاله به تصحیح دکتر محمد معین]چاپ شده و در این مدت،کتب بسیار طبع و نشر گردیده و تحقیقات بسیار به عمل آمده، بنابراین سعی علامه مرحوم محمد قزوینی مشکور و تقدم فضل و فضل تقدم وی بر همگان آشکار است."