چکیده:
در این پژوهش، دو مفهوم از روانشناسی اجتماعی، یعنی رفتار حمایتی و پرخاشگری را به اختصار معرفی کرده و سپس به ارزشیابی آنها از دیدگاه قرآن پرداختهایم. نتایج این پژوهش موضوع محور عبارت است از:
الف) اصل اولیه بر رفتار حمایتی است و پرخاشگری به هنگام ضرورت، انجام میشود؛
ب) رفتار حمایتی به سه شکل مالی، عاطفی و رفتاری صورت میگیرد؛ ج) تنها هنگامی از رفتار حمایتی نهی میشود که اولا، سبب تقویت دشمنان و دشمنی آنها با اسلام بشود؛ ثانیا، به تقویت صفات منفی مانند تنبلی و احساس ذلت بینجامد؛
د) پرخاشگری، نه قابل نفی مطلق و نه قابل دفاع مطلق است؛ ه) همواره در طول زندگی بشر، پرخاشگری وجود داشته است؛ و) هدف از پرخاشگری، باید معقول و در جهت اصلاح فرد و جامعه باشد؛
ز) نوع پرخاشگری باید با هدف مورد نظر سازگار باشد؛
ح) قرآن، به شیوههای گوناگون پرخاشگری (عملی و کلامی) پرداخته است.
خلاصه ماشینی:
") این مطلب را تأیید نکرد، بلکه آنان علتهای دیگری را مطرح کردند؛ برای مثال، نخست فرد، دقت میکند ببیند شخص زمین خورده، مست است یا معتاد، یا ناتوانی و معلولیت جسمانی دارد و سپس به کمک کردن یا نکردن تصمیم میگیرد.
البته حمایتها، همه از یک نوع نیست؛ یعنی این گونه نیست که تنها به حمایت مالی بسنده شود و از حمایتهای عاطفی یا رفتاری غفلت گردد؛ به ویژه با تأکیدی که اسلام بر خویشاوندان و رفع نیازمندیهای آنان دارد و اولویتبندیهایی که بین آنان قرار داده است باعث میشود بستگان نزدیک، بستگان رده دوم و سوم و همسایگان و دیگران، هر کدام به نوبه خود مورد توجه و حمایت قرار بگیرند.
زیستشناسان اجتماعی 4 نیز معتقدند که پرخاشگری به حیوانات نر در جفتگیری کمک میکند و باعث انتخاب طبیعی اصلح میشود، ولی بیشتر روانشناسان اجتماعی در اینکه چنین گرایش غریزی به طور قطع در انسان وجود داشته باشد، تردید دارند.
) شیوه شناختی دیگر، استفاده از راهبرد پیش اسناد 6 است؛ یعنی پیش از اینکه اعمال آزارنده دیگران اتفاق بیفتد، آن را پیشبینی کنیم و به گونهای اسناد دهیم که باعث خشم ما نشود؛ برای مثال، بگوییم عمدی نیست، بلکه ویژگی شخصیتی او این گونه است.
(مائده: 38) گفتنی است خشونت از منظر بروندینی نیز به طور مطلق قابل نفی نیست، بلکه بیگمان اگر فرد یاجامعهای مورد تجاوز قرار گیرد، خشونت میورزد؛ عرف انسانی در همه جوامع و ملیتها میپذیرد کهجنگ را باید با جنگ پاسخ گفت و فرد یا گروه متجاوز به حقوق دیگران را باید مجازات کرد."