چکیده:
عملکرد سیاسی حضرات حدیث و نرجس خاتون از فرازهای مهم در تاریخ پرفروغ مکتب اسلام و به ویژه مذهب تشیع است. حدیث، مادر امام عسکری(علیه السلام) با زندگی و مبارزه خود در عرصه های گوناگون اجتماعی، فرهنگی و سیاسی و اتخاذ شیوه های مدبرانه، توانست از حریم ولایت و امامت دفاع نماید. وی در مقامی بود که توانایی حفظ اسرار امامت را داشت و امام عسکری(علیه السلام) او را وصی خود قرار داد و آن بانو دارای مسئولیت نیابت گردید. حضرت نرجس خاتون نیز ادامه دهنده خط مشی سیاسی و مبارزاتی حدیث بود. وی پس از شهادت امام حسن عسکری(علیه السلام) و در سخت ترین عرصه های سیاسی، در مقابل خلفای ظلم و جور عباسی ایستاد و از امام زمان(عج) دفع خطر نمود. در مجال اندک این مقاله، ابتدا از نقش حدیث و سپس در مورد نقش نرجس خاتون سخن رانده ایم.
خلاصه ماشینی:
حضور چشمگیر حدیث، در جریانات سیاسی و اجتماعی دوران وی در دو مقطع مورد بررسی قرار می گیرد: یکی، نقش مهم این بانو در خانه امام هادی(علیه السلام)و دیگری، نقش ایشان در دوران امام حسن عسکری(علیه السلام) و پس از شهادت آن حضرت.
(سیوطی، 1407 ق، ص 365ـ366) در طی این دوران، ایشان با مشکلاتی مانند اختناق موجود عصر متوکل، بازداشت های مکرر و هتک حرمت مواجه بود; چنان که به دستور متوکل بارها سربازان و مأموران نابهنگام و غافلگیرانه به منزل امام(علیه السلام) حمله برده و خانه ایشان را مورد بازرسی قرار می دادند.
به همین دلیل، بیشتر پیروان آن حضرت از تماس آزاد با ایشان محروم بودند و فقط تنی چند از خواص یارانش می توانستند شخصا با ایشان ارتباط داشته باشند (مجلسی، ]بی تا[، ج 50، ص 314); زیرا خاندان عباسی و سردمداران حکومت بر اساس روایات و اخبار متواتر که از طریق پیامبر(صلی الله علیه وآله) و سایر ائمه(علیهم السلام) توسط شیعه و سنی نقل شده بود، 1 می دانستند مهدی موعود(عج) که درهم کوبنده حکومت های ظالم است، از نسل امام عسکری(علیه السلام) خواهد بود.
از این رو، بعد از شهادت امام حسن عسکری(علیه السلام) تمام اموال آن حضرت را تصاحب کرد.
از این رو، نرجس خاتون را از خانه حسن بن جعفر نوبختی بیرون کشید و در قصر خود محبوس نمود تا اینکه در دوران مقتدر عباسی، این بانوی گرامی و بافضیلت وفات یافت و در کنار مرقد پاک امام حسن عسکری(علیه السلام) و امام هادی(علیهما السلام)در سامرا به خاک سپرده شد.