چکیده:
ادبیات و نقاشی هردو از زیباترین آفریدههای ذهن بشر بوده و دارای همانندیهای زیادی است.در مثل پیام اشعار محتشم دربارهء عاشورای حسینی در تابلو عصر عاشورای استاد فرشچیان به زیبایی ارائه شده است؛یا داستان کشتهشدن مرداس به دست ضحاک که در اشعار فردوسی آمده،توسط سلطان محمد نقاش به تصویر کشیده شده است. وجود این دو تابلو در موزهء آستان قدس رضوی،بهانهای شد برای معرفی آن دو و بیان توانمندیها و همانندی شعر و نقاشی در خلق یک اثر.
Literature and painting are both from among the finest and most beautiful products of human mind and there are many similarities in their creativity and progressiveness. In the present writing، two paintings، i.e.، ‘Aṣr-i ‘Āshūrā created by the skilful master Maḥmūd Farshchiyān as well as Muḥammad Naqqāsh's Sultān، as two exquisite works preserved in the Astan Quds Razavi Museum، are analyzed and introduced by the writer.
خلاصه ماشینی:
در مثل پیام اشعار محتشم دربارهء عاشورای حسینی در تابلو عصر عاشورای استاد فرشچیان به زیبایی ارائه شده است؛یا داستان کشتهشدن مرداس به دست ضحاک که در اشعار فردوسی آمده،توسط سلطان محمد نقاش به تصویر کشیده شده است.
همچنین اسب تیرخورده و بدون سوار که قطره اشکی در گوشه چشم دارد نه تنها گریه چهار زن و سه کودک پوشیدهروی اطراف آن را برای ما مسجل میکند که همان جهان را بر شهادت امامشان میگریاند و نالههای حضرت زینب علیها السلام را به گوش جان میرساند که به قبرستان بقیع روی کرده است و به مادرش حضرت فاطمه زهرا علیها السلام میگوید: کای مونس شکستهدلان حال ما ببین ما را غریب و بیکس و بیآشنا ببین اولاد خویش را که شفیعان محشرند در ورطهء عقوبت اهل جفا ببین در خلد بر حجاب دو کون آستینفشان و اندر جهان،مصیبت ما برملا ببین2 نقاش پیکر بیجان حضرت سید الشهدا را در تصویر نیاورده است، ولی دو کبوتر سفید پر و بال شکسته و تیرخورده را بر روی زین-که از اسب بر زمین افتاده-نشان میدهد که از پرواز روح پاک او به سوی پروردگارش حکایت میکند.
اگر با دقت به تصویری که سلطان محمد از آن کشیده است،بنگریم درمییابیم که آنچه شاعر سحرآفرین و بینظیرمان،با سرودن بیتهای بالا به ذهن خواننده و شنونده القا کرده بود، نقاش چیرهدستمان با قلم سحار خود به آنها عینیت بخشیده است.
نقاش تمام این صحنه را در باغی خرم و سرسبز با درختانی پر از گل و شکوفه و انبوه و سر بر هم آورده-که از بهشت برین حکایت کرده و در جلو کاخ مجلل و اشرافی قرار گرفته است- به نمایش گذاشته است.