چکیده:
خوانساری یکی از گویشهای اصیل ایرانی است که به لحاظ تصریف افعال و برخی واژهها با فارسی تفاوت دارد.در بررسی حاضر،پس از گردآوری دادههای زبانی،ابتدا آواهای خوانساری استخراج و طبقهبندی شدهاند.آنگاه با تحلیل آواها،واجها و واجگونههای گویش مزبور تعیین شدهاند.در پایان،الگوهای ساخت هجایی و فرایندهای تغییر آوایی در گویش خوانساری شناسایی و معرفی شدهاند.
خلاصه ماشینی:
"قلب (metathesis) : «جمع» ]J?a?eūm[ - ]J?a?emū[ - -/ ]ūm[ - ]mū[ *در مقایسه با فارسی استاندارد موارد زیر شایان توجه است: -جابهجایی واکههای /ae/ و /e/ : خوانساری فارسی «خنده» ]xenda?e[ - ]xa?ende[ «دسته» ]dessa?e[ : ]da?este[ -به خلاف فارسی،در گویش خوانساری همنشینی ]z?i[ بیشتر است(ثمره 4631:471): «زیر» /z?ir/ ،«زیر پوشش قرار دادن» /z?irl?na?en/ ،«نخ تابیده» /z?ip/ -به خلاف فارسی،خوشهء همخوانی مرکب از دو عضو یکسان در این گویش وجود دارد:«چپ» ]c?a?epp[ ،«برای» ]v?ss[ ،«بسیار» ]va?ess[ و بهخصوص خوشهء ]-st[ ،چنانکه پیشتر گفته شد،در این گویش به ]-ss[ مبدل میشود: «دوست» ]duss[ ،«دست» ]da?ess[ ،«درست» ]doross[ 6 تحلیل واجی(نتیجهگیری) 1-6 فهرست واجهای خوانساری(استخراجشده از طریق جفت کمینه،با توجه به الگوی ساخت هجایی و توزیع واجی): -همخوانها،شامل 52 همخوان: p,b,t,d,k,g,q,?,f,v,s,z,s?,z?,x,h?,ū,h,c?,j?,r,l,m,n,y -واکهها،شامل 6 واکه: i,e,a?e,?,o,u 2-6 فهرست واجگونههای خوانساری(استخراجشده براساس قواعد واجی): 2-6 گونههای تکمیلی همخوانی: -لب و دندانی(همگونی همخوانی ناقص پسرو) v f -/ ]+labodnt[ - ]m[ -لثویشده(همگونی همخوانی ناقص پیشرو)-[ c +alv +vd ] ]+alv[ - c -نرمکامی(همگونی همخوانی ناقص پسرو) k g - ]+vlr[ - ]n[ -زنشی(افزایش)[ v -frnt -hi -unrnd ]-[ v -frnt -hi -unrnd ]/ ]+tap[ - ]r[ -واکدار(همگونی همخوان واکهای)v-v/ ]+vd[ - ]c[ -واکرفته(حذف پایانی) -/ ]-vd[ - c -دمیده(افزایش آغازی)- / ]+asp[ - c -کشش کوتاه(افزایش)[ c +stp ]-/ ]+lngt[ -[ f x ] -گردشده(همگونی همخوانی واکهای ناقص پسرو)[ v +bk -low ]-/ ]+rnd[ - c -سخت(افزایش)[ i ]-/ ]+tns[ -[ s h c?"