چکیده:
گویش تالشی یکی از گویشهای گروه زبانهای ایرانی نو،شاخهء غربی است.اهمیت این شاخه از زبانهای غربی ایران از دیرباز توجه دانشمندان شرق و غرب را به خود معطوف داشته است.پژوهشهای مستمری که از سال 9031(0391 م)دربارهء گویشهای گورانی و زازا آغاز شد،پس از چندی اهمیت دیگر گویشهای مربوط به سرزمینهای شمال و شمال غرب ایران را آشکار ساخت.به طوری که هنینگ،ایرانشناس شهیر،در سال 4591 با نگارش رسالهء ارزشمندی در باب«زبان باستان آذربایجان»نقش حیاتی گویشهایی مانند تالشی و تاتی و دیگر گویشهای گروه زبانهای ایرانی نو،شاخهء غربی را بازنمود.هدف از نگارش این مقاله سیر تحول تاریخی برخی واجهای تالشی از دورهء باستان و مقایسهء آن با فارسی نو است.
خلاصه ماشینی:
"مقایسهء تحول تاریخی برخی واجهای تالشی با فارسی معیار محمود جعفری دهقی(دانشگاه تهران) چکیده: گویش تالشی یکی از گویشهای گروه زبانهای ایرانی نو،شاخهء غربی است.
این پژوهشها،پس از چندی، اهمیت دیگر گویشهای مربوط به سرزمینهای شمال و شمال غرب ایران را آشکار ساخت؛به طوری که هنینگ در سال 4591(3331 ش)با نگارش رسالهء ارزشمندی در باب زبان باستان آذربایجان نقش حیاتی گویشهایی مانند تالشی و تاتی و دیگر گویشهای گروه زبانهای ایرانی نو-شاخهء غربی را بازنمود.
(آب)\ a?b \ a?b \ a?b \ a?p \ a?pi- واج /j/ صامت /j/ آغازی و میانی ایرانی باستان در فارسی نو تبدیل به /z/ شده،اما در تالشی باقی مانده است:(همان:01) \ Tal.
(روزه)\ ruja \ ru?za (پیرزن)\ pijan \ pi?rzan (ارزان)\ erjon \ arza?n (تیز)\ ti?j \ ti?z (نماز)\ namoj \ nama?z واج /h/ واج /h/ آغازی ممکن است از دورهء باستان تا فارسی نو و تالشی بدون تغییر باقی بماند: (همان:21) \ Tal.
(مالیدن)\ mole \ ma?l \ marz \ mare?z (بالا)\ barz \ borz \ ba?la?i \ bare?z- واج /k/ /k/ میانی ایرانی باستان در ایرانی میانهء غربی به /g/ تبدیل میشود،اما واج آغازی /k/ ممکن است از دورهء باستان تا دورهء نو بدون تحول باقی بماند:(همانجا) \ Tal.
(گناه)\ qono \ gona?h \ wina?s \- (گل)\ wil \ gol \ gul \ vare??a- (گرسنه)\ wasi \ gorosna \ gursag \ *varsna- (گرگ)\ waq \ gorg \ gurg \ ve?hrka- (دیدن،بین)\ winde \ bi?n \ we?n \ vaen- (گزیدن)\ wijne \ gozi?dan \ wizi?dan \- ممکن است واج /v/ میانی،به واسطهء تحول از فارسی میانه به فارسی نو،تبدیل به /f/ شود،اما در تالشی حذف گردد."