چکیده:
عصر فترت،از قرن هفتم تا دوازدهم هجری قمری سالهای حکومت مغولان (651-756)،تیموریان(782-900)صفویان(906-1135)،افشاریان(1148- 1160)،و زندیان(1179-1193)به شمار میرود. مایهء مباهات تاریخ فرهنگ ایران است که اگر علم در عصر فترت دچار رکود شد،اما دین و مذهب به ویژه مذهب تشیع و علوم مرتبط با آن رونق گرفت.علما و شعرای ذو اللسانین بزرگی در استان فارس به ویژه در دار العلم-شیراز-به عرصهء ظهور رسیده که با سرودهها و تألیفات عربی خویش بیش از پیش بر افتخارات فرهنگ مذهبی شیعه در این خطه از سرزمین ایران از عهد مغول تا عهد قاجار افزودهاند که این مقاله درصدد بررسی انعکاس تشیع در آثار عربی تعدادی از آنان است.
خلاصه ماشینی:
"علما و شعرای ذو اللسانین بزرگی در استان فارس به ویژه در دار العلم-شیراز-به عرصهء ظهور رسیده که با سرودهها و تألیفات عربی خویش بیش از پیش بر افتخارات فرهنگ مذهبی شیعه در این خطه از سرزمین ایران از عهد مغول تا عهد قاجار افزودهاند که این مقاله درصدد بررسی انعکاس تشیع در آثار عربی تعدادی از آنان است.
مانند شاه داعی،شاعر و عارف سنی شیراز در عصر تیموری بادعاء و صلوات به ارواح طیبه رسول اسلام،امیرالمؤمنین علی(ع) و اهل بیت نبی و دیگر صحابهء پیامبر میستاید،سپس از خداوند برای همهء مسلمانان مغفرت میخواهد و به درگاهش عفو و چشمپوشی از خطا تقاضا میبرد و میگوید: و اختم الامر مثل ختم حدیث الفاتح الخیر خاتم الأنبیاء یا إلهی علی النبی صلوة فاتحا دایما بلا إنتهاء و علی إمام منهاج صدق کاشف الحق سید الأولیاء و علی سائر الصحابه کلا و أهل البیت النبی و آل عباء (شاه داعی،372) از او مدایح نبوی زیبایی بر جای مانده است: قرأت کلام الله جل جلاله و أختم أنفاسی بنعت محمد إمام جمیع الأنبیاء خطیبهم و فاق بمعراج له و بمصعد عظیم له خلق و علم و حکمة رسول نبی خاتم الوحی مهتد علا هدیه روح النبوه سید کریم بأنساب شریف بمولد (همانجا،572) قطب الدین محمود،مکنی به ابوالثناء،از علمای نامی قرن هشتم هجری میباشد.
(ضیف،894/5) انتساب صفویان به خاندان رسالت،و اعتقاد بسیار شدیدی که پیروان صفویه به مشایخ و پیشوایان خود داشتند،و ادعای ارتباط معنوی و روحانی شاه اسماعیل به ائمهء اطهار،و تعصب سختی که علیه اهل سنت در او بود،همگی وسایل قاطعی برای درگیری سخت بین سلسلهء سلطنتی جدید با اهل سنت شد و به سبب وجود همین عوامل بود که جهان جوی نوخاستهء صفوی در تبریز بر مسند شاهی نشست و مذهب تشیع را آیین رسمی کشور خویش کرد."