خلاصه ماشینی:
اکنون باید دید چه عاملی باعث ایجاد این اختلاف بین شاهنامه از یکطرف و غررالسیر و ترجمه عربی شاهنامه از طرف دیگر بر سر روایت گنگدژ گشته است که فردوسی جمعا سه بار از گنگدژ و بنای آن به دست سیاووش(یکبار در داستان سیاووش و دو بار در داستان جنگ بزرگ کیخسرو)نام میبرد، ولی ثعالبی و بنداری هر سه بار در اینباره سکوت میکنند؟پاسخ به این سؤال برای حل مشکل قطعه الحاقی گنگدژ کمک مؤثری بما میکند.
در اینصورت هر خواننده دقیق و کنجکاوی هنگام مطالعه این کتاب وقتی به داستان«جنگ بزرگ کیخسرو»میرسیده میبایست با تعجب از خود پرسیده باشد چطور سیاووش که قبلا فقط شهر سیاووش کرد را ساخته بود اکنون ناگهان صاحب دو شهر شده است؟پس بیشک فردوسی و ثعالبی نیز در اینجا متوجه این نقص شاهنامه منثور گشتهاند و برای رفع آن کوشیدهاند، منتهی هر کدام به روش خود:بین روایت بنای سیاووش کرد و جنگ بزرگ کیخسرو بر طبق شاهنامه در حدود 11 هزار بیت فاصله افتاده است.
از اینرو تنها بهمین اکتفا کرده که مطالب از قلم افتاده و یا تازه بدست آورده را در جای خود در حاشیه صفحات شاهنامه وارد کند و بعدها ناسخان آنها را وارد متن شاهنامه کردهاند و چه بسا بعضی از این خرابکاریها هنگام این انتقال رخ داده باشد و اما نسخهای که بنداری در اختیار داشته، مستقیم یا غیرمستقیم با نخستین نسخه اصلی شاهنامه، یعنی نسخهای که فاقد اضافات و در هر صورت فاقد قطعه الحاقی گنگدژ بوده، ارتباط داشته است، ولی روایت دوم گنگدژ را در داستان جنگ بزرگ کیخسرو داشته و بنداری که چون ثعالبی شیوهاش تلخیص است، هم به شیوه او با حذف این قسمت، نقص داستان را نیز برطرف کرده است.