چکیده:
اگرچه در باب هویت از زوایای گوناگون تحقیقاتی در کشور انجام شده است اما به عقیدهء نویسنده،مهمترین نقطهء ضعف این تحقیقات در این است که چیستی هویت برای نویسندگان این آثار روشن نیست. در این مقاله ضمن نقل آرا مختلف درباره«چیستی هویت»،به تحلیل و نقد آنها پرداخته،سپس دیدگاهی را که به صواب نزدیکتر مینماید،ذکر خواهیم کرد. بخش نخست این مقاله که به چیستی هویت میپردازد،بحثی ناظر بر واقع است و بخش دوم یعنی بخش مربوط به«هویت اسلامی و ویژگیهای آن»بحثی ناظر بر ارزش است.آنچه در این مقاله مورد بررسی قرار میگیرد،موارد ذیل است: هویت در لغتنامهها،هویت در علوم اجتماعی،اقسام تعریف هویت،نقد اقسام تعریف هویت،تعریف شخصیت،تفاوتهای هویت و شخصیت،مصداق هویت در آدمی،چیستی هویتهای مقید،چیستی هویت اسلامی و ویژگیهای آن،راههای دستیابی به هویت اسلامی مطلوب.
خلاصه ماشینی:
"ما برای روشن شدن این مطلب با فرض وجود تعارضهای یاد شده در اجزای هویت اسلامی یک فرد،نخست برخی ملاکهایی را که در علوم اجتماعی برای سنجش میزان پایبندی نظری و عملی فرد به اسلام و به عبارت دیگر هویت دینی شخص،بیان شده ذکر میکنیم و سپس نشان میدهیم که ارتباط میان این ملاکها و آنچه گفتیم در چیست؟ملاکهای یاد شده برای سنجش میزان پایبندی نظری و عملی فرد به اسلام به شرح ذیل است: 1)با اهمیت تلقی کردن اسلام و ضرورت اطلاع از آن 2)احساس بیزاری و تنفر از خدشهدار شدن اسلام 3)علاقهمندی به اسلام و افتخار به آن 4)باور به جایگاه والای اسلام در میان سایر ادیان 5)عضویت و مشارکت در گروه و برنامههای اسلامی 6)پایبندی به باورها و رعایت مقررات و احکام اسلامی 7)تلاش عملی برای فراگیری اسلام و آشنایی با عالمان اسلام(آخوندی،3831:46- 66) از میان ملاکهای فوق چهار ملاک نخست،پایبندی نظری را نشان میدهد و سه ملاک بعدی پایبندی عملی را.
حال با در نظر گرفتن این سخن که هویت اسلامی من عبارتست از «حقیقت جزئیه من+مولفههای اصلی مسلمانی»و با فرض صحت نیازهای فوق الذکر برای آدمی میگوییم؛ طبیعی است که اگر مسلمانی من نه به نیازهای ضروری من پاسخگو باشد،(یعنی عدم توجه به بخش نخست هویت اسلامی)و نه با عقل و منطق سازگاری داشته باشد(اختلال در بخش دوم)و به عبارت دیگر میان مسلمانی من با نیازهای ضروری و تعقل من ارتباطی برقرار نباشد،اطلاع از آن برای من نه ضروری خواهد بود و نه با اهمیت و نه منطقی."