چکیده:
معنویات و یا ارزشهای فرامادی،ارزشهایی هستند که در هر جامعهای بسته به ماهیت آن،در زندگی مردم جایگاه اساسی دارند.در جامعه اسلامی ما که ماهیت معنوی آن برگرفته از کلام خدا،سیره پیامبر،رفتار علوی و قیام عاشورایی امام حسین(ع)تنظیم شده است،معنویات بر چهار پایه استوار است که در ترکیب خود با نگرش جامعهشناختی زمینه الهی شدن مردم را فراهم میکند.این چهار پایه در کنار ارزشهای مادی-که زمینهساز تحقق ارزشهای معنوی است-از اهمیت اساسی برخوردار است. در همه جوامع انسانی،ارزشهای عدالتمحور و یا ارزشهایی که جامعه بر آن استوار است،از اصولی استخراج میشود که به آشکار بر همگان اعیان بوده و نام حقوق به خود میگیرند.به عبارت دیگر حقوق مجموعه قواعد و مقرراتی است که دولتها و حکومتها موظفند برای تحقق عدالت و آسودگی مردم خویش به این جهت که آنها عضوی از جامعه هستند(حقوق طبیعی)برای آنها اختصاص دهند.بر این اساس این معنویات در جامعه ما براساس آموزههای دینی به منصه ظهور میرسد. در این مقاله،محقق سعی دارد با رویکرد جامعهشناختی و به شیوه تبیین کارکردی به راههای تحقق اهداف فرهنگ عاشورایی در جامعه ما بپردازد.توجه به فرایند فرهنگپذیری و ساماندهی فرهنگی جامعه از طریق سه سطح به ما این امکان را میدهد که امیدوار به تحقق فرهنگ عاشورایی در جامعه باشیم. این که عاشورا چیست و قیام عاشورایی چه پیامدهایی را دربرداشته است،سالهاست که همگان به آن پرداختهاند و کتابهای فراوانی در این زمینه نگاشتهاند.اما راههای تحقق معنویات در جامعه ما و در شرایط کنونی با آموزههای عاشورایی چگونه است که در این مقاله محقق سعی دارد به اختصار به آن بپردازد.راههای تحقق معنویات در این مقاله به سه سطح کلان،میانه و خرد تقسیم و شرح کوتاهی برای آن ارائه شد و در انتها راهکارهایی برای تحقق این ارزشها در جامعه اسلامی ما ارائه میشود. هرچند آموزش رسمی هنوز از مهمترین راه انتقال دانش،تجربه و مهارت به شمار میرود.اما باید پذیرفت که آموزش غیر رسمی نیز به عنوان مکمل آموزش رسمی،بسیار مورد توجه قرار گرفته است.که میتواند به عنوان برنامهای خارج از برنامه رسمی مدارس،ارزشها،نگرشها،باورها و مهارتهای شخصی و اجتماعی فراگیران را که قسمتی از فرایند مدارس و کلاس درس است تحت تأثیر خود قرار دهد.نق5ش نهادهای آموزش غیر رسمی در شکلگیری ارزشهای فردی و اجتماعی،هدف اساسی این پژوهش است.در ابتدای نوشتار تعریف نظام آموزشی و انواع آن مطالعه میشود.سپس به معنا و مفهوم ارزش و همچنین ماهیت ارزشها از دیدگاه صاحبنظران مکاتب فلسفی اشاره خواهد شد.آنگاه به این پرسش خواهیم پرداخت که چرا باید آموزشهای غیر رسمی را مورد توجه قرار داد.روش تحقیق در این پژوهش از نوع تحلیلی است و برای این منظور دیدگاههای صاحبنظران،کتب، پیشینه مطالعاتی و تحقیقات انجامشده مورد مطالعه،بررسی و تحلیل میشود.
خلاصه ماشینی:
"تغییرات پیدرپی نظام آموزشی با تبعیت و الگوبرداری از نظامهای آموزشی دیگر جوامع بدون در نظر گرفتن قابلیتها،استعدادها و امکانات بومی از یک طرف و از طرف دیگر رشد علم و تکنولوژی و انفجار اطلاعات به این ایده منجر شده است که مدارس دیگر به عنوان یکی از مهمترین نهادهای آموزش رسمی به شمار نمیروند.
آن میتواند به عنوان یک برنامه خارج از برنامه رسمی مدارس،ارزشها،نگرشها،باورها و مهارتهای شخصی و اجتماعی دانشآموزان را که قسمتی از فرایند مدارس و کلاس درس میباشد تحت تأثیر خود قرار دهد (Blumberg and Blumberg,1994;Eisner,2003;Ginsbury, and Clift,1990;Horn,2003;Martinson,2003) .
همچنین از طریق آموزشهای غیر رسمی بهویژه به مدد رسانههای همگانی که محمل مناسبی برای انتقال این نوع آموزشها به شمار میروند،فرهنگ اقوام را به افراد جامعه معرفی کرد و به تفاهم و همدلی میان اقوام مختلف در سطح ملی و بین المللی کمک کرد و به این ترتیب میتوان شهروندان را با مسائل سیاسی،اجتماعی و ارزشهای انسانی آشنا ساخت و آنها را در شکلگیری ارزشهای فردی و اجتماعی تشویق کرد (دارابی،7831).
چرا باید آموزش غیر رسمی را مورد توجه قرار داد؟ از دیدگاه جامعهشناختی1،تعلیم و تربیت فرایندی است که رفتار فرد را تحت تأثیر قرار میدهد تا او را در ردیف گروه خود قرا ردهد.
انتقال دانشها،ارزشها و مهارتها از یک نسل به نسل دیگر تنها در درون نظام رسمی آموزش و پرورش صورت نمیگیرد، بلکه سایر نهادها و مؤسسات اجتماعی نیز در این امر تأثیرگذارند و به نظر میرسد که با تحول سریع جوامع و حرکت آنها به طرف جامعه،فراصنعتی،بر اهمیت این آموزشها روزبهروز افزوده میشود."