چکیده:
قاچاق کالا از اقسام جرائم اقتصادی است که با توجه به آثار و عواقبی که در سطح اقتصاد ملی دارد،مبارزه با آن به عنوان یکی از اولویتهای اصلی کشور محسوب میشود و دستگاههای متعددی به عنوان متولی مبارزه با قاچاق به فعالیت میپردازند.اگرچه عواملی اصلی ایجاد پدیده قاچاق را باید در بخش تجاری و بازرگانی جستجو کرد؛ولی همین عوامل ریشههای عمیق فرهنگی دارد که شناسایی این عوامل میتواند به ریشهیابی قاچاق و حل بنیانی این پدیده کمک شایانی کند.از طرف دیگر اگرچه در مطالعات مختلف،بیشتر آثار قاچاق بر حوزههای اقتصادی بررسی شده است؛ولی گسترش این پدیده،آثار و عواقب متعددی در حوزه فرهنگ نیز دارد که شناخت این اثرات بیانگر نقش مخرب این پدیده بر فرهنگ جامعه و مبین لزوم برخورد قاطع با این پدیده و اتخاذ سیاستهای مناسب برای رفع آن است. در این مقاله عوامل فرهنگی ایجاد و آثار مخرب آن بر بخش فرهنگ تحلیل میشود.با شناسایی دستگاههای متولی مبارزه با قاچاق به این نکته توجه میشود که کدام دستگاهها نسبت به مبارزه با عوامل فرهنگی ایجادکننده قاچاق اقدام میکنند.در انتها ضمن جمعبندی مطالب تلاش میکنیم راهکاریی اجرایی برای مبارزه با این پدیده و حل مشکلات فرهنگی جامعه-که موجب گسترش پدیده قاچاق میشوند-ارائه شود.
خلاصه ماشینی:
"برای مثال در جامعهای که شرایط خانوادگی در سطح مطلوبی نیست و ارتکاب به جرم در خانواده امری موروثی محسوب میشود و شرایط ادامه تحصیل و اشتغال نیز فراهم نیست و در عین حال خانوارها پدیده فقر و تبعیض را لمس میکنند بروز جرائم اقتصادی از جمله قاچاق کالا محتملتر و مبارزه با آن سختتر است.
همانطور که مشاهده میشود دستگاههای مسئول مبارزه با پدیده قاچاق اغلب سازمانهای نظامی،انتظامی،بازرسی، قضایی،اقتصادی و تجاری هستند و تنها سازمانی که میتواند به عنوان بخشی از وظایف خود از طریق بخش فرهنگ به مبارزه با پدیده قاچاق بپردازد،سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران-که به عنوان یکی از اعضای ستاد مبارزه با قاچاق به فعالیت میپردازد-است.
از آنجا که گستره دستگاههای متولی مبارزه با قاچاق بسیار فراتر از دستگاههای فوق است،به نظر میرسد برنامهای جامعتر و سیاستها و روشهایی کاملتر برای اعمال روشهای فرهنگی برای ترویج فرهنگ مبارزه با قاچاق در کنار برنامههای اقتصادی مبارزه با فقر و قوانین و آییننامههای مناسب در جهت اصلاح فضای کسبوکار و کاهش زمینههای گسترش اقتصاد غیر رسمی امری اجتنابناپذیر است.
4. اگرچه تاکنون در مطالعات مربوط به بررسی علل زمینهساز قاچاق بیشتر به مباحث اقتصادی توجه شده، ولی برای حل این موضوع و توجه به مسائل فرهنگی آن لازم است به مسائلی مانند فرهنگ اجتماعی جامعه،فرهنگ روانی جامعه،فرهنگ محیطی جامعه،فرهنگ مصرفی در جامعه،فقر فرهنگی و نهادینه شدن فرهنگ فقر،فرهنگ تقابل تاریخی ملت با دولت،فرهنگ سنتی تجارت،فرهنگ مسافرت و سوغات،گسترش فرهنگ قانونگریزی و فساد و فقدان فرهنگ حمایت از مالکیت معنوی نیز توجه کرد."