چکیده:
فقهای مذاهب مختلف دربارة اصل مشروعیت و استحباب نماز طلب باران اتفاقنظر دارند ولی در حکمت و فلسفه آن و نیز زمان، مکان، کیفیت و آداب آن مباحث متنوع و مختلفی دارند.استسقا با نماز و بدون نماز، دعای طلب باران در خطبههای نماز جمعه، تعداد تکبیرها در نماز استسقا، تعداد خطبهها، تقدم و تأخر نماز بر خطبهها و نیز تعداد خطبهها از جمله موارد اختلافی در نماز استسقا است که این مقاله به اشاره و تحلیل آنها پرداخته است.
خلاصه ماشینی:
"فقیهان مذاهب شافعی و حنبلی غیر از نماز استسقا به دو نوع دیگر از استسقا اشاره کردهاند: یکی دعا، برای طلب باران، بدون هیچ گونه نمازی، «بعضی از فقیهان شیعه نیز به این نوع استسقا قائل هستند» (شهید اول، 1376: 251؛ محقق حلی، 1363: 223) و دیگری دعای طلب باران، در خطبههای نماز جمعه و یا همراه نماز دیگری (موسوعه فقهیه، 1404، 3: 307).
بر پایه این همانندی، نماز استسقا دو رکعت است که در رکعت اول، بعد از حمد و سوره، پنج تکبیر و قنوت و در رکعت دوم، چهار تکبیر و قنوت خوانده میشود (مروارید، 1410، 33 و شیخ مفید، 1413، 3: 158).
امامیه، وحدت خطبه است؛ اگرچه، بعضی از فقیهان امامیه به دو خطبه معتقد هستند و این را از تشبیه نماز استسقا به نماز عید برداشت کردهاند (محقق حلی، 1363: 224؛ شیخ مفید، 1414، 4: 215 و شهید اول، 1376: 250).
در میان فقیهان اهل سنت نیز در این مسئله اختلاف وجود دارد، شافعیه و مالکیه به دو خطبه همانند خطبههای عید معتقد هستند (نووی، 1427، 5: 64؛ الدریدری، بیتا، 1: 539)؛ ولی حنبلیان بر یک خطبه تأکید کردهاند (ابنقدامه، 1383، 2: 291 و ابنعابدین، 1415، 1: 791).
مکان نماز فقیهان امامیه اتفاق نظر دارند: مستحب است این نماز در صحرا اقامه شود، نه در مساجد (سرخسی، 1421، 1: 134؛ محقق حلی، 1363: 224؛ شیخ مفید، 1414، 4: 207؛ شهید اول، 1376: 250).
شافعیان و حنبلیان بر این باورند که بهتر است نماز در صحرا اقامه شود (نووی، 1427، 5: 72)، به دلیل آنکه طبق حدیث ابن عباس، پیامبر خدا، برای نماز استسقا به صحرا رفتند."