چکیده:
پژوهش کنونی که از بررسی گفتار سی گویشور بومی شهرستان هرسین،واقع در استان کرمانشاه،جمعآوری شده است پسوندهای فعلی گویش لکی هرسینی را مورد مطالعه قرار میدهد.پسوندهای فعلی این گویش،به هشتگونه دستهبندی میشوند: شناسهها،پسوند پایهی زمان حال،پسوندهای پایهی زمان گذشته،پسوندهای پایهی مصدری،پسوندهای معین،پسوندهای مجهول،پسوندهای سببی و پسوندهای افعال پسوندی.
افعال پسوندی گویش لکی هرسینی،در زبان فارسی،به صورت افعال پیشوندی، معادلیابی میشوند.روشهای سهگانهی مجهول کردن افعال این گویش،صرفا با انجام تغییراتی در نوع و ساختمان پسوندهای فعلی،افعال معلوم را به افعال مجهول تبدیل مینمایند.در این روشها،فعل معین در ساختار مجهول به کار نمیرود.برخی از پسوندهای هشتگانه،در آن واحد دارای نقشهای متنوعی میباشند.برخلاف افعال معین،پسوندهای معین قبل یا بعد از شناسهی افعال اصلی ظاهر میشوند و هرگز ماهیتی مستقل ندارند.
خلاصه ماشینی:
"استان کرمانشاه،جمعآوری شده است پسوندهای فعلی گویش لکی هرسینی را مورد
فرضیهء اول:پسوندهای فعلی گویش لکی هرسینی که بر هشت نوع است؛عبارت است از:
در گویش لکی هرسینی،پایه حال با پایه فعل یکسان است.
(3)-برای بررسی و مقایسه دقیق با سایر پسوندهای فعلی در این گویش،لازم است پسوند تهی نشانه زمان حال را در نظر بگیریم.
توضیح:در جدول بالا،دو نوع پسوند به چشم میخورد:پسوندهای زمان گذشته که به پایه فعل(پایه
در گویش لکی هرسینی پسوندهایی وجود دارند که نقش معین و کمکی را برای پایه فعل
این پسوندهای معین یا کمکی عبارتند از: 1-پسوند /-u?/ که پیش از شناسه برای بیان زمان گذشته بعید به کار میرود.
معین مستقلی برای ساختن زمان گذشته بعید گویش لکی هرسینی وجود ندارد.
در فعل بالا،پسوند /-a?/ پس از پایه گذشته /Xaft/ و پیش از شناسه /ime?n/ به کار رفته است.
4-پسوند /-ya?/ که پس از پایه حال و پیش از شناسه،در زمان گذشته التزامی به کار میرود.
این است که،تمامی پسوندهای معین پیش از شناسه به کار میروند؛درحالیکه پسوند /-a/
پسوندهای چهارگانه معین گویش لکی هرسینی ماهیت مستقلی ندارند و همیشه به فعل افزوده میشوند.
فعل مجهول گویش لکی هرسینی که با استفاده از پسوندهای ویژهای ساخته میشوند؛از
معین است؛چون در صرف زمان گذشته التزامی به پایه فعل یعنی /zi?/ کمک کرده است.
در جمله شماره(24)،پس از پایة فعل و پیش از پسوند مصدری /-e?n/ به کار رفته است.
در مورد پسوندهای مجهول باید گفت که:گویش لکی هرسینی دارای چهار روش برای مجهول"