چکیده:
آثار حک شده بر سنگ قبور،در دنیای امروز،گویای فرهنگی غنی در دورههای مختلف تاریخی است.هدف از این نقش و نمادها در معماری تدفینی ایران بیشتر از اینکه به عنوان ابزار میل و علاقه به وفاداری باشد،تأکید بر یادآوری بهشت است.سنگنبشتهها جدا از کاربردشان به عنوان سنگ قبور که یاد و خاطرهی متوفی را با شیوهای ملموس گرامی میدارد،تاریخ گویایی از فرهنگ و سنن مردم کهن یزد است. هرچند به صورت موردی بر روی سنگنشبتهها مطالعاتی انجام شده ولی تاکنون کاوش جدی دربارهی سنگ نبشتههای یزد صورت نگرفته است. در این مقاله تلاش میشود علاوه بر بازخوانی و معرفی سنگ قبور شهرستان یزد،به طراحی و بررسی نقوش کتیبههای موجود در آن پرداخته شود.
خلاصه ماشینی:
سنگ قبور قرن پنجم هجری قمری از خصوصیات سنگ نبشتهها در این قرن استفاده از خط کوفی برای نوشتن آیات قرآن در حاشیه سنگها و نقش محراب برای تزیین مبانی سنگ است و در بعضی موارد نقوش اسلیمی در میان نوشتههای قرآنی در حاشیهی سنگ به کار گرفته شده است.
سنگ قبر مسجد قدمگاه شکل سنگ:لوحهای اندازه:طول عرض 04*86 سانتیمتر دوره:اسلامی،قرن 6-سال(؟)005 نام متوفی:ناخوانا خط:کوفی محل نگهداری:انبار اداره میراث فرهنگی تزیین:نقش محراب و نقوش اسلیمی و نقش هندسی عبارت روی سنگ: پیشانی سنگ:لا اله الا اللّه محمد رسول اللّه متن سنگ:آنچه قابل خواندن است ...
سنگ قبر بقعه سادات قل هو اللهی شکل سنگ:صندوقی اندازه:طول و عرض و ارتفاع به ترتیب 71/5*52*18 سانتیمتر دوره:اسلامی،قرن 01-سال 489 هجری قمری نام متوفی: خط:نستعلیق محل نگهداری6داخل بقعه سادات قل هو اللهی تزیین:نقش درخت سرو و گلدان و نقش محرابی شکل متن کتیبه:]تو[فی شعر ذی قعده سنه 489 مضامین:اشاره به سال وفات متوفی سنگ قبور قرن یازدهم هجری قمری مضامین سنگ نبشتهها در این قرن آیات قرآن و بیشتر اشعاری در وصف متوفی میباشد که با خط ثلث،نسخ و نستعلیق بر روی سنگها نگاشته شده است.
سنگ قبر بقعه شیخداد شکل سنگ:لوحهای اندازه:طول و عرض 04*871 سانتیمتر دوره:اسلامی،قرن 31 نام متوفی: خط:ثلث محل نگهداری:داخل بقعه شیخداد، نصیب بر سمت راست قبر شیخ تزیین:شکل درخت سرو با گلدان، نقش محراب به صورت شبدری،گل چندپر (به تصویر صفحه مراجعه شود) متن کتیبه:لا اله الا اللّه،محمد رسول اللّه مضامین:شهادتین لوحههای کاشی قبور قرن هفتم،نهم،یازدهم و دوازدهم هجری قمری در لوحه کاشی قرن هفتم از خط ثلث برای نوشتن مضامین و در تزیین آن از نقش محراب و نقوش اسلیمی استفاده شده است.